kpss klasik koşullanma

Klasik Koşullanma Temel Kavramlar

 

Klasik koşullanma kpss öğrenme psikolojisi konuları içinde yer alır. Kpss eğitim bilimleri soruları içinde bolca karşımıza çıkan klasik koşullanma, öğretmen adayları için önemli bir konudur. Klasik koşullanma diğer adıyla tepkisel koşullanma, aralarında ilişki bulunmayan iki uyarıcının birbirleriyle ilişkilendirilmesi sonucu, bu uyarıcılardan birine verilen doğal tepkinin, diğer uyarıcıya yapay olarak verilir hale getirilmesi sürecidir.

Klasik Koşullanma (Pavlov)

Kpss eğitim bilimleri açısından çok özel bi yere sahip olan klasik koşullanma bir fizyolog olan Ivan Pavlov’un, köpeklerin salya sistemlerini araştırmasıyla ortaya çıkmıştır. Araştırdığı köpeklerin bakıcılarını görmesiyle hatta ayak seslerini duymasıyla bile salya akıttığını gören Pavlov, bu salya tepkisinin normalde ete karşı göstermesi gerektiğini bilmekteydi. Bunun üzerine Pavlov araştırmasına yeni bir yön vererek köpeklerin neden et dışındaki uyarıcılara tepki verdiğini araştırmaya başlamıştır.

Klasik Koşullanma Temel Kavramları

Pavlov’un klasik koşullanma sürecinde zil sesine tepki vermeyen köpeğin, zil sesinin hemen ardından et verilmesiyle bir süre sonra köpeğin zil sesine de tepki vermesi yani salya akıtması temel deneyini oluşturmuştur. Birçok kpss kaynağında bu örneğin görülme nedeni Pavlov’un gerçekten bu deneyle klasik koşullanmayı oluşturmasıdır.

  • Klasik Koşullanma Öncesi:

Köpeğe verilen et (Koşulsuz Uyarıcı) => Salya tepkisi (Koşulsuz Tepki)

Zil sesi (Nötr Uyarıcı) => Tepki yok

Koşulsuz Uyarıcı (Doğal): Doğuştan var olan öğrenilmemiş uyarıcılardır. Bu uyarıcılara verilen tepki otomatiktir ve o türdeki tüm organizmalarda görülür.

Koşulsuz Tepki (Doğal): Koşulsuz uyarıcıya verilen öğrenilmemiş tepkidir. Doğuştan sahip olunan ve refleksif bir tepkidir.

Koşulsuz uyarıcı ile koşulsuz tepki arasında doğuştan getirilen öğrenilmemiş bir bağ bulunmaktadır.

Nötr Uyarıcı: Koşullanma öncesi organizma için herhangi bir anlam ifade etmeyen ve herhangi bir tepkiye yol açmayan uyarıcılardır.

  • Klasik Koşullanma Gerçekleşme Süreci:
Zil + Et = > Salya Tepkisi

Kpss eğitim bilimleri öğrenme psikolojisi içinde klasik koşullanmanın gerçekleşme sürecinde, nötr uyarıcı ile koşulsuz uyarıcı aynı anda verilerek bir sonraki basamakta köpeğin sadece zile tepki vermesi amaçlanmaktadır.

Pekiştirme (Pekiştireç): Klasik koşullanma sürecinde koşulsuz uyarıcının üstlendiği görevdir. !Klasik koşullanmada pekiştirme tepkiden önce yapılır yani organizma pasiftir.

  • Birincil Pekiştireç: Koşulsuz tepkileri oluşturan uyarıcılara birincil pekiştireç denir.
Et => Salya deneyinde et birincil pekiştireçtir.
  • İkincil Pekiştireç: Koşullu tepkileri oluşturan uyarıcılara ikincil pekiştireç denir.
Zil => Salya deneyinde zil ikincil pekiştireçtir.

Bitişiklik: Nötr uyarıcı ile koşulsuz uyarıcının verilmeleri sırasında arasındaki verilme sürelerinin kısa tutulmasıdır. Böylece organizma bu iki uyarıcı arasında bir ilişki kurabilmektedir.

Eğer nötr uyarıcı ile koşulsuz uyarıcı arasında zaman farkı fazla olursa koşullanma gerçekleşmeyebilir.
  • Klasik Koşullanma Sonrası:
Zil (Koşullu Uyarıcı) => Salya Tepkisi (Koşullu Tepki)

Köpek artık zil sesine de tepki vermeye başlamıştır. Buradaki zil sesi artık nötr uyarıcı değil koşullu uyarıcıya dönüşmüştür. Köpeğin bu koşullu uyarıcıya verdiği tepki de koşullu tepkiye dönüşmüştür.

Koşullu Uyarıcı: Başlangıçta herhangi bir tepki oluşturmayan nötr uyarıcının koşulsuz uyarıcıyla eşleştirilmesi sonucu nötr uyarıcının koşullu uyarıcıya dönüşmesidir.

Bütün koşullu uyarıcılar koşullanma öncesinde nötr uyarıcılardır.

Koşullu Tepki: Koşullu uyarıcıya verilen tepkidir.

Koşullu uyarıcı öğrenilmiş bir uyarıcıdır. Dolayısıyla koşullu tepki de öğrenilmiştir.

Klasik Koşullanma Örnekleri ve Ayrıntılar

  • Zil + Et aynı anda verilirse eş zamanlı koşullanma gerçekleşir.
  • Önce zil çalmaya başlanır ve zil devam ederken et verilirse gecikmeli koşullanma gerçekleşir.
  • Nötr uyarıcı ile koşulsuz uyarıcı eşleştirilmelidir. Nötr uyarıcı yapılan tekrarlar yoluyla koşullu uyarıcı haline dönüşmelidir.
Bu şartlar olmadan öğrenmeden bahsedilemez.
  • Zil çalınır ve belli bir müddet sonra et verilirse izli koşullanma oluşur.
  • Zil kullanmadan belli zaman aralıklarıyla et verilirse temporal (geçici ya da zamansal) koşullanma gerçekleşir.
Köpeğin farklı uyarıcılara aynı tepkiyi vermesinin nedeni yiyecek beklentisidir.
  • Klasik koşullanma yani tepkisel koşullanmanın gerçekleşmesi için her zaman davranışın tekrar edilmesine gerek yoktur. Koşulsuz uyarıcının çok kuvvetli olduğu durumlarda tek bir eşleşme yeterli olabilir.
  • Birincil pekiştireçlerin pekiştirici etkisi doğuştan gelir. İkincil pekiştireçlerin pekiştirici etkisi ise öğrenme yoluyla kazandırılır.
Et uyarıcısı direk salyayı getirir ve et birincil pekiştireçtir. Tek başına zil koşullu uyarıcı olarak görev aldığında ve salya geldiğinde, burada zil uyarcısı öğrenme yoluyla kazanılmıştır ve zil ikincil pekiştireç durumundadır.
  • Koşulsuz uyarıcı et gibi organizmanın istediği uyarıcı olabileceği gibi, elektrik şoku gibi istenmeyen bir uyarıcı daolabilmektedir.
Önce bir zil çalar ve ardından köpeğe elektrik şoku verilir. Birkaç denemeden sonra köpekte zil sesini duyunca huzursuzluk başlar. Burada elektrik şoku koşulsuz uyarıcı ve pekiştirme görevindedir.
  • Klasik koşullanma içinde organizma pasiftir. Yani öğrenme isteği dışındadır.
  • Klasik koşullanma yani tepkisel koşullanma da pekiştirme, tepkinin ardından değil tepkinin öncesinde yapılır.

Kpss eğitim bilimleri öğrenme psikolojisi dersine ait Klasik Koşullanma Temel Kavramlar konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss öğrenme psikolojisi konusu Klasik Koşullanma İlkeleri olacaktır.

, , , ,

17 Yorum Yapılmış Klasik Koşullanma Temel Kavramlar

  1. sezgi 14 Nisan 2019 at 19:08 #

    çok çok güzel bir site gerçekten kafama takılana bakar sınavdan önce uğrar son tekrarlarımı yaparım çok teşekkürler 🙂

  2. Ben 21 Aralık 2018 at 21:09 #

    Teşekkür ederim

  3. Ilhan 05 Kasım 2018 at 15:57 #

    Teşekkürler sagolun

  4. OMER 24 Mayıs 2018 at 13:04 #

    Guzell

  5. Muhsin 07 Kasım 2017 at 09:24 #

    Emeğinize sağlık

  6. Oguzhan Yalin 17 Haziran 2017 at 03:08 #

    Teşekkürler, emeğinize sağlık!

  7. Onur Ksk 02 Haziran 2017 at 11:53 #

    Teşekkürler ✋

  8. Onur 01 Haziran 2017 at 21:23 #

    Allah razı olsun ✋

  9. Özhan 09 Mayıs 2017 at 05:55 #

    Eğitim Sınavım var ve bu bilgiler çok işime yaradı sizlere teşekkür ediyorum….

  10. Tuğba 05 Mayıs 2017 at 14:03 #

    Gercekten cok begendim elinize saglik

  11. Ebru 11 Nisan 2017 at 07:56 #

    Gerçekten de konuyu çok güzel anlatmissiniz tesekkurlerrr??

  12. Beyaz 09 Kasım 2016 at 15:46 #

    Güzel ve detaylı bir açıklama olmuş paylaşımınız için teşekkürler tanım üzerinde de biraz dursaydınız daha açık olurdu

  13. Mücahit 20 Mayıs 2016 at 03:52 #

    Finalde 20 puan kesin ::D:D

  14. AYFER 02 Nisan 2016 at 18:15 #

    sağolun gerçekten konuyu yeni anladım

  15. fatma 11 Kasım 2015 at 09:26 #

    teşekkürler gayet iyi anlatılmış

  16. bahar 03 Temmuz 2015 at 17:49 #

    teşekkür ediyoruz yoğun, karışık kitaplardan sonra bu duru anlatım iyi geldi

  17. Anıl55 02 Haziran 2015 at 21:52 #

    Güzel paylaşım olmuş. Emeği geçen arkadaşa teşekkürler.

Bir Cevap Yazın