Yapılandırmacılık, öğretim yöntem ve teknikleri içersinde öğretim modelleri arasında yer almaktadır. Ancak yapılandırmacılık konusuna geçmeden önce ÖYT ile ilgili karıştırılan bazı kavramlara kısaca değinelim.
* Yöntem: Bir konuyu öğretmek ya da öğrenmek için seçilen ve izlenen yoldur. Yöntem yeni bilgi kazandırmaktadır.
* Teknik: Bir yöntemi uygulamaya koyma biçimidir. Teknik, öğrenilen bilgilerin tekrarını sağlar.
* Strateji: Hedeflere ulaşılmasını sağlayan ve yöntemin belirlenmesine yön veren genel bir yaklaşımdır.
* Öğretim Kuramları: Bir bilginin nasıl aktarılacağı ile ilgili teoriler üretir.
* Öğrenme Kuramları: Bireyin nasıl öğrendiği ile ilgilenilmektedir.
ÖYT kavramlarının akışını şu şekilde irdeleyebiliriz.
ÖYT | Örnek |
Felsefe | Pragmatizm |
Eğitim Felsefesi | İlerlemecilik |
Öğretim Kuramı | Yapılandırmacılık |
Öğretim Stratejisi | Buluş Yoluyla |
Yöntem | Tartışma |
Teknik | Tüm Etkinlikler |
Yapılandırmacılık
Yapılandırmacılık, bireyin nasıl anladığını ve öğrendiğini açıklayan bilginin doğasına ilişkin bir anlayıştır. Temel hareket noktası pragmatizmdir.
Yapılandırmacılık, birçok destekleyen kuramcıyı da beraberinde getirmektedir. Eğitim bilimleri konuları içerisinde de sık sık karşılaşacağımız ve yapılandırmacılığı destekleyen bu kuramcılar; Piaget, Vygotsky, Brunner, J. Dewey, Barlett ve Gestalt’tır. Bu kuramcılar, yapısalcı yaklaşımı çeşitli şekilde açıklamaktadırlar.
Piaget’e göre, şemalar her karşılaştığı yeni durumu eski bilgileriyle açıklamaya çalışır.
Vygotsky’e göre, yapılandırmacılık bir anlamlandırma sürecidir. Bu anlamlandırma ise karşılıklı etkileşimle gerçekleşir.
Bruner’a göre, öğrenme aktiviteleri araştırma, problem çözme ve işbirliği ilkesi içerisinde gerçekleşir. Bu süreçte öğretmen rehber, öğrenci ise keşfeden kişidir.
J. Dewey’e göre, bilgi konu alanlarına bağlı değildir. Kişiler bilgiyi geçmiş yaşantılarıyla yapılandırırlar. Bu yüzden bilgi, deneysel, subjektif ve özneldir. Bilgiye ulaşmada herkes için genel geçer bir yol yoktur.
Yapılandırmacılık Türleri
Kpss öğretim yöntem ve teknikleri konusu içerisinde yer alan yapılandırmacılık türleri 4 başlık altında toplanmaktadır.
1) Bilişsel Yöntemli Yapılandırmacılık (Piaget): Öğrenme, bireysel bir girişimdir. Yani bireysel farklılıklar göz önünde bulundurulur. Öğretmenin temel işlevi, öğrencinin şemaları üzerinde dengesizlik oluşturmaktır. Daha sonra öğrenci kendi şeması üzerinde dengeyi yeniden kendisi sağlayacaktır.
2) Sosyal Yönelimli Yapılandırmacılık (Vygotsky): Öğrenme, bireyin yaşadığı toplumsal ve kültürel yapı içerisinde gerçekleşen bilinçli bir etkinliktir. Öğretmenin görevi, sağlıklı bir etkileşim gerçekleştirecek ortamı oluşturmaktır. Biliş, sosyal bir yapıdır ve sosyal bağlamda oluşur.
3) Radikal Yapılandırmacılık: Bilgi, deneyim tamamen çevreye dayalı olarak gerçekleşir.
4) Eleştirel Yapılandırmacılık: Her birey önüne gelen bilgiyi eleştirel bir yapıyla karşılamalıdır.
Yapılandırmacılığı destekleyen bu açıklamalardan genel bir özet çıkarmak gerekirse;
Yapılandırmacılığın Temel Öğeleri
– Sürece öğrencilerin ilgilerini uyandıracak, gündelik hayatta karşılaşabileceği bir problemle başlanmalıdır.
– Önceki bilgilerle yeni bilgiler arasında ilişkilendirme yapılabilmelidir.
– Metot olarak tümdengelim metodu kullanılır.
– Öğretim süreci öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına göre an ve an düzenleme söz konusudur. Yaşantı merkezli içerik düzenleme sürecidir.
– Etkinlikler birincil kaynaklıdır. Yani etkinlik merkezlidir.
– Disiplinler arası ve bütünleşik bir öğrenme söz konusudur.
– Öğrenci kendi öğrenmesinden sorumludur ve aktiftir. Yani bilgiyi kendisi öğretiyor.
– Öğrenme ve dil iç içedir.Deneyimlerin oluşabilmesi dile bağlıdır.
– Öğrenme sosyal bir etkinliktir, diğer insanlarla kurulan ilişkiler sonucu ortaya çıkar.
– Öğrenme durumsaldır. Dolayısıyla çevreye göre değişir.
– Öğrenme gelişimseldir. Genişleyen bir yapı halindedir.
– Süreklidir ve yaşam boyu devam eder.
– Temel amaç öğrenmeyi öğretmektir.
– Doğuştan gelmez. Kişi edilgen değildir.
– Sanal değil, gerçek durumlar üzerinde çalışılması gerekir.
– Özerklik ve girişimciliğe özendirilir.
– Öğrenme ve değerlendirme iç içedir. Portfolyo değerlendirme yani tümel değerlendirme kullanılır. Ayrıca hedefler ölçüt olamaz.
* Ortam Hazırlanması:
– Gerçek durumdan alınan zengin bir öğrenme çevresi oluşturulmalıdır.
– Ortam, öğrencilerin kendi öğrenme stratejisini düzenleyebileceği şekilde olmalıdır.
– Ortam, öğrencinin çözüm yollarını tamamen kendisi bulacak şekilde hazırlanmalıdır.
– Bireyin kendisini ifade etmesine ve bütüncül gelişimine olanak sağlamalıdır.
– Planlama sürecini öğretmen ve öğrenci birlikte belirlemelidir.
– Çok boyutlu bir değerlendirme sürecine izin vermelidir. Deneyimler dikkate alınmak zorundadır.
Yapılandırmacı Öğretim (Brunner)
Kpss eğitim bilimleri konularında yer alan yapılandırmacı öğretimi 5 aşamada inceleyebiliriz.
1) Eski bilgilerin harekete geçirilmesi: Herkes kendi yaşantısını hatırlayacak ve bunları geri getirecektir.
2) Yeni bilginin kazanılması: Bir sürü konunun yüzeysel öğrenilmesi yerine bir konunun derinlemesine öğrenilmesi daha önemlidir. ( Bütün – Parça – Bütün )
3) Bilginin anlaşılması: Yeni bilgi ile eski bilginin karşılaştırılması. Var olan şemaya uydurması veya yeni bir şema oluşturulmasıdır.
4) Bilginin uygulanması: Bütünleştirilen bilginin yeni durumda kullanılmasıdır.
5) Bilginin farkında olunması: Bireyin problemi nasıl çözdüğünün farkında olmasıdır.
* Geleneksel Yöntem ile Yapılandırmacılık Karşılaştırması:
Geleneksel Yöntem
– Temel bilgi ve becerilerin öğretilmesi söz konusudur.
– Parçadan bütüne bir yol izlenir.
– Önceden hazırlanmış bir programa sıkı sıkıya bağlıdır.
– Öğrenciler doldurulacak boş kutulardır. (Boş levha değil.)
– Öğretmen aktarıcı pozisyondadır.
– Soruların tek ve kesin cevapları vardır.
– Değerlendirme, öğretimden ayrı bir süreçtir.
– Öğrenci yalnız çalışır ve rekabet vardır.
Yapılandırmacılık
– Temel kavramların öğretilmesi söz konusudur.
– Bütün-parça-bütün şeklinde bir yol izlenir.
– Öğrencinin ihtiyaçlarına göre anbean şekillenen bir durum söz konusudur.
– Öğrenilecek koskoca bir dünya vardır.
– Öğrenci boş kutu değil, kendi öğrenmesinden sorumlu bireydir.
– Öğretmen öğrenciyle birlikte öğrenen kişidir.
– Sınırsız deneyim ve yeni görüşler vardır, tartışılabilir.
– Süreçle iç içedir. Ne öğrendiğine değil, nasıl öğrendiğine önem verir.
– İşbirlikli bir anlayış vardır.
Paylaşımlar çok nitelikli ve güzel. Ancak bir düzeltmeye ihtiyaç var. Yapılandırmacılık bir öğrenme kuramı tıpkı davranışçılık, bilişselcilik gibi. Teşekkürler. İyi çalışmalar