Değişken

Değişken Türleri ve Ölçme

Değişken türlerine geçmeden önce ölçmeyi tanımlayalım. Ölçme herhangi bir niteliğin gözlemlenerek sonucun sayı ya da sembollerle ifade edilmesidir.

Nesne-olay-özellik => Gözlem => Sayı – Sembol ile ifade = Ölçme.

Örnek olarak şunları verebiliriz:

– Boyun 1.82 olarak belirlenmesi.

– Kapının beyaz olarak belirlenmesi.

– Aslı’nın güzel olarak nitelendirilmesi

– Merve sınıfın en başarılı kzıdır.

Değişken Türleri

Değişken: En az iki değer alabilen ve durumdan duruma değişebilen nitelik ve özelliklerdir. Uzunluk, boy, ağırlık, yetenek, başarı… bunların hepsi bir değişken olabildiği gibi aynı nitelik farklı değişken özelliği de gösterebilmektedir.

Değişken Türleri:

1) Nicel Değişken: Sayılarla ifade edilebilen değerlerdir. Burada anlam sayılarda gizlidir.

Fadime testten 85 puan aldı. Buradaki ”85 puan” niceldir.

2) Nitel Değişken: İfadenin betimlenme durumudur. Sayılar kullanılabilir ancak buradaki sayıların ifadeyi ölçme anlamında sayısal bir değeri yoktur. Sadece betimleme olarak bakmalıyız. Yukarıdaki verdiğimiz örneğe bakarak, ”Fadime başarılı bir öğrencidir” diyebiliriz ve burada değişkenimiz ”başarı” olacaktır.

3) Sürekli Değişken: İki birim arasında sonsuz bölünebilme şansı varsa bu ifade süreklidir. Metre, kilogram, yaş bunlara örnektir. Örneğin 3 ile 4 yaş arasında ay, hafta , gün ya da saat özelliğine varana kadar araya birçok değişik ifade girebilmektedir. Ayrıca sayılarla ifade edildiği için aynı zamanda niceldir.

4) Süreksiz Değişken: İki birim arasında bölünme şansı yoksa süreksizdir. Cinsiyet, tam sayılar bunlara örnek teşkil eder. Bu ifadeler genelde nitel ifade olarak da karşımıza çıkar.

5) Bağımlı Değişken: Başka bir değişkene bağlı olarak değişen değişkenlere bağımlı değişken denir.

6) Bağımsız Değişken: Başka bir değişkene bağlı olmadan artan ya da azalan değişenler  bağımsız olarak ifade edilmektedir.

Bağımlı ile bağımsız ifadelerini örnekle açıklayalım:

Alkolün dikkat üzerindeki etkisi.
Öncelikle burada deney grubu (alkol verilen grup) ve kontrol grubu (alkol verilmeyen grup) olarak iki grup karşımıza çıkıyor. Buna göre burada alkol bağımsız, dikkat ise alkole bağlı olarak değişen bağımlı değişkendir. Yani alkol miktarı arttıkça dikkatin değişeceğini düşünürsek aradaki farkı daha iyi anlayabiliriz.

7) Ara Değişken: Bağımsız ifadenin bağımlı ifade üzerindeki etkisini arttırması ya da azaltması durumudur. Yukarıdaki alkol örneğinde ”30 yaş grubu üzerindeki” dersek bu bizim ara değişkenimiz olur.

Ölçmede Birim

Kelime olarak ölçek diye de karşımıza çıkan birim ikiye ayrılmaktadır.

Doğal Birim: Karış, kulaç…

Tanımlanmış Birim: Uzmanlar tarafından oluşturulmuş yapay birimlerdir. Kilogram, cm…

* Birimin Taşıması Gereken Özellikleri:

1) Eşitlik: İki birim arasındaki mesafenin aynı olmasıdır. 3 cm ile 4 cm, 4 cm ile 5 cm arasındaki fark aynıdır.

2) Genellik: Herkes için aynı olması gerekir. Bu özellik ölçmede öncelikle geçerliliği etkiler.

3) Amaca Uygunluk (Kullanışlık): İki şehir arasındaki mesafenin metre yerine km ile ölçülmesi kullanışlığa hizmet eder.

Ölçmede Sıfır

Doğal Sıfır (Mutlak): Gerçekte yokluğu ifade eden sıfırdır. Kg, metre… Örneğin 0 metre olan bir şey gerçekte yokluğu ifade eder ve gerçekten yoktur.

Tanımlanmış Sıfır (Bağıl, İzafi Sıfır): Gerçekte yokluğu ifade etmeyen, izafi olarak oluşturulmuş bir başlangıç noktasıdır. Sıcaklık, takvim… Örneğin sıcaklık 0 derece ise sıcaklık yoktur diyemeyiz, sıfır derece de olsa ortada hissedilen bir sıcaklık mevcuttur.

Zaman ölçümü veriliyorsa bağıl sıfır, süre ölçümü veriliyorsa doğal sıfırdır. Ayrıca eğitimde kullanılan bütün ölçmelerde izafi yani bağıl sıfır kullanılır.

, , , , , ,

15 Yorum Yapılmış Değişken Türleri ve Ölçme

  1. Ceren 13 Nisan 2017 at 10:06 #

    Bağımlı değişken : Araştırma sonucu olan değişken. Bağımsız ise etkisi araştırılan, araştırmanın amacı nedeni olan değişkendir.

  2. wewwee 30 Ekim 2016 at 17:08 #

    nitel ve nicel yöntemleri değişkenler bakımından nasıl karşılaştırırız

  3. merve 06 Eylül 2016 at 23:17 #

    konuyla alakalı değil ama ben bir şey sorabilir miyim? ben Kpss ön lisans sınavına giricem acaba hangi konulara çalışmam gerekiyor bir bilgisi olan varsa yönlendirme yapabilir mi?

  4. Sinem 04 Nisan 2016 at 15:44 #

    Merhaba ders başarısı degisken nasıl ölçülür ?

  5. okay 12 Mart 2016 at 13:41 #

    yaş sürekli değişken midir?

    • Mustafa 08 Haziran 2017 at 12:44 #

      Evet

  6. ali 26 Ekim 2015 at 21:28 #

    mrb. arkadaşlar
    yaş örneginde gerçek sıfır mı yoksa bağıl sıfır mı? kullanılır.
    ÖR: 25 yaş derken hangi sıfır?

    • Serap 05 Kasım 2015 at 20:42 #

      Yaş degeri sıfırdan eksi değerler alamadigindan yani “-29 yaşındayım ” diye bir şey diyemeyecegimizden ötürü burdaki sıfır mutlak sıfırdır.ya da şöyle düşünün: “sıfır yaşındayım. ” dediğimizde burdaki sıfır yokluk ifade etmez yani yaşım yok anlamına gelmez . Dolayısıyla yaşla ilgili örnekler mutlak ( gerçek ) sıfır olur.

  7. Seco 08 Ağustos 2015 at 20:40 #

    hahahaha çok güldüm selam55 çok cahilsin keşke ölsen:D

  8. ali 09 Haziran 2015 at 08:19 #

    değişkenlerin kaynağı sabit tutulursa ki o da olamaz değişken sabit tutulamaz kısaca

  9. tolga 29 Nisan 2014 at 13:27 #

    kontrol edilebilen değişken bağımlı değişkendir. Yukarıdaki örnekte bağımsız değişken (alkol) dikkat üzerinde ki etkisi araştırılırken kontrol edebileceğimiz değişken bağımlı değişken (dikkat) tir.

    • Funda Bektaş 14 Mart 2015 at 00:29 #

      Kontrol edilen degiskenler, etkisini incelemediginiz degiskenlerdir. Örnekteki alkol kontrol edilen bir degisken degildir. Alkolun dikkat üzerine etkisini incelerken oradaki ortamı, etkiyi inceledigimiz insanı, alkolün cinsi hatta ve hatta kisinin yaptigi isi sabit tutarsak bunu gözlemleyebiliriz. Kontrol edilen degisken sabit tutulan degiskendir, etkisi incelenmez

  10. selam55 06 Nisan 2014 at 22:44 #

    kontrol edilebilen değişken hakkında kısaca örnekler istiyorum çabuk olun ACİİLLLLLLLLLLLLL!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

    • Fatih 01 Haziran 2014 at 16:37 #

      Hasta mısın birader sana acil cevap nasıl vericekler facebook mu sandın burayı

    • ra 16 Nisan 2015 at 20:34 #

      Ya arkadaşım buradaki insanlar sana cevap verme mecburiyetinde değil. o nasıl bir ifadedir? örnek stiyorum, çabuk olun falan. biraz saygısızca değil mi? insanlara hizmetçinizmiş gibi davranmayın.

Bir Cevap Yazın