ölçmede hata türleri

Ölçmede Hata Türleri

Ölçmede hata ve ölçmede hata türleri, kpss eğitim bilimleri ölçme ve değerlendirme konusu olarak karşımıza çıkmaktadır. Ölçmede hata ölçmeciden, ölçülen özellikten, ölçme aracı ya da yönteminden ve ölçme ortamından kaynaklanan hatalar olarak karşımıza çıkmaktadır. Ölçme ve değerlendirme içinde yer alan ölçmede hata konusu ölçme içinde yer alan istatistik konusuyla da birebir ilgilidir. Zaten istatistik konusuna gelindiğinde ölçmede konusu geçen güvenirlik, geçerlik ve kullanışlık konularına da değineceğiz.

Ölçmede Hata Kaynakları

1) Ölçmeciden kaynaklanan hatalar: Hatanın ölçmeyi yapan kişiden çıkmasıdır.

  • Nesnel davranmaması
  • Dikkatsiz olması
  • Önyargıları
  • Eğitim düzeyi

2) Ölçülen özellikten kaynaklanan hatalar: Hatanın üzerinde ölçme yapılan kişiden çıkmasıdır.

  • Psikolojik durumu
  • Önyargıları
  • Stres
  • Kişinin dikkatsizliği
  • Kişinin sağlık durumu

3) Ölçme aracı ya da yöntemden kaynaklanan hatalar: Ölçmek istediğimiz özelliği yanlış araç ya da yanlış yöntemle ölçmemiz sonucunda ortaya çıkan hatalardır.

  • Psikomotor davranışların yazılı yoklamayla ölçülmesi bu hata türüne örnektir.

4) Ölçme ortamından kaynaklanan hatalar: Ölçme ortamındaki eksikliklerden ya da olumsuzluklardan ortaya çıkan hatalardır.

  • Sıcak ortam
  • Gürültü
  • Işık vs.

Ölçmede Hata Türleri

Kpss eğitim bilimleri ölçme ve değerlendirme dersi içinde yer alan hata türleri 3 tanedir. Bunlar sabit hata, sistematik hata ve tesadüfi hatalardır.

1) Sabit Hata: Ölçmede hata türleri içinde yer alan sabit hata, ölçümden ölçüme değişmeyen hata türüdür. Her ölçümde hata aynıdır ve kaynağı bellidir. Ayıklanabilir bir hata türüdür.

Güvenirliği doğrudan, geçerliği dolaylı olarak etkiler.

Sabit hatanın olması için her ölçmede miktarın eşit olması gerekir. Oran verilmesi durumunda hata türü sabit olmaz.

Öğretmenin herkese 10 puan fazla vermesi. (Sınıfta 90 üzeri alan yoksa sabit hata örneği olur.)
Öğretmen herkese 10 puan fazla verirken sınıfta 91 alan birisi varsa o zaman sabit hata olmaz ve sistematik hataya dönüşür.
Kpss ölçmede hata türlerine ilişkin sorularda ”her” kelimesi geçiyorsa genelde sabit hatadır.
Sabit hata sorularında dikkat etmemiz gereken bir diğer nokta da soruda oranın olup olmadığıdır. Eğer öğretmen herkese aldığı notun %10’u kadar fazlasını veriyorsa bu sabit hata olmaz. Çünkü herkesin aldığı not farklı, dolayısıyla aldığı ekstra puanlar da farklı olacaktır.
Kırık bir cetvelle bir kez yapılan ölçme sabit hata konusudur. İki kez yapıldığında ölçülen özelliğin boyutunu aşmıyorsa hala sabittir. Özelliğin boyutunu aşıyorsa sistematiktir. Üç kez yapılınca da tesadüfi hatadır. Kpss eğitim bilimleri sorularında çıkan bu ayrıntıya dikkat etmemiz gerekmektedir.

2) Sistematik Hata: Ölçmede hata türleri konusunun ikincisi olan sistematik hata türünde, hata belli oranda karışır. Hatanın kaynağı bellidir ve hata düzeltilebilir. İki türlü olmaktadır:

  • Biri yanlılık türüdür. Doğrudan geçerlilik ile ilgilidir
  • İkincisi sistemli kısmıdır. Güvenirlik ile ilgilidir.
Sabit hatadan ayrılan kısmı her ölçmeye hatanın karışmaması ya da karışıyorsa hata miktarının farklı olmasıdır.
Yazısı güzel olanlara 10 puan fazla vermek. Ölçmek istediği değişkene başka değişken kattığı için geçerliliği etkiliyor. Hatanın yanlılık türünden kaynaklanmaktadır.
Her öğrenciye puanlarının %10’u kadar fazla puan vermek. Ölçmek istediği değişkene başka değişken katılmıyor ancak sadece miktarda değişim oluyor. Güvenirliği etkiler.

Sistematik hatanın temel özelliği hatanın belli bir kurala göre yapılmasıdır. Miktarın değişmesi hatayı sistematik yapmaz. Sistematik hata olması için mutlaka belli bir kuralın olması gerekmektedir.

Kpss ölçme ve değerlendirme sorularında ölçmede hata türleri sorularında hata oran olarak tanımlandığında sistematik hata olur.

3) Tesadüfi Hata: Ölçmede hata türlerinin sonuncusu olan tesadüfi hatada, hata kaynağı belli değildir. Hata düzeltilemez. Ölçme sonuçlarına nereden , hangi miktarda, nasıl  karıştığı bilinmeyen hatalar tesadüfi hatalardır.

Tesadüfi hatalar güvenirliği düşürür.
Bir öğretmenin yazılı kağıtlarını okurken bazı soruların cevaplarını görmemesi tesadüfi hatalara örnek teşkil eder.

Kpss eğitim bilimleri ölçme ve değerlendirme dersine ait ölçmede hata konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss ölçme konusu Ölçek Türleri olacaktır.

, , , ,

12 Yorum Yapılmış Ölçmede Hata Türleri

  1. gül 06 Mart 2019 at 18:54 #

    soruların güçlük, zorluk düzeyi hata kaynağı mıdır?

  2. gül 06 Mart 2019 at 18:47 #

    soruların güçlük , zorluk düzeyi hata kaynağı mıdır?

  3. REİS 15 Şubat 2019 at 19:00 #

    3. Üç çeşit hata vardır;

    a) Sabit hatalar: Her bir ölçme için miktarı değişmeyen hatalara sabit hatalar denir. Bir bakkal terazisinin her tarttığı nesneyi 50 gram eksik göstermesi, bir öğretmenin her okuduğu sı-nav kâğıdına 5 puan fazla vermesi bir sabit hatadır. Bu tür hatalar ortalamayı yüksek veya düşük gösterebilir ancak, dağılım ölçülerini değiştirici bir etkisi yoktur.

    b) Sistemli hatalar: Puanlayıcı yanlışlıklarını yansıtan tüm hatalar sistemli hata türü-dür. Bir öğretmen kızlara ait sınav kâğıtlarına 5 puan fazla veriyor erkeklere vermiyorsa, yazısı güzel olanlara 10 puan fazla verip diğerlerine vermiyorsa, bu tür hatalar sistemlidir. Bu tür hatalar bütün ölçümler için sabit değildir.

    c) Rastgele (tesadüfî) hatalar: Şansla ortaya çıkan ve ne yönde etki ettiği belli olma-yan hatalardır. Çoğu kez bilinmeyen nedenlere bağlıdır. Aynı özellikle ilgili çok sayıda ölçme yapılacak olursa tesadüfî hataların ortalaması sıfıra yaklaşır. Öğretmenlerin yazılı sınav kâğıtlarını dikkatsizce okuması rastgele hatalara yol açar.

    Bir ölçme işleminde bu hataların biri, ikisi veya her üçü de birlikte olabilir. Yapılacak değerlendirmelerin isabetli olabilmesi için ölçmelerin bir dereceye kadar bu hatalardan arındırılması gerekir. Özellikle rastlantısal hatalar ölçme aracının güvenirliğini etkilemektedir.

  4. sema 20 Ocak 2019 at 15:16 #

    Sabit hatada yanlılık var mı?

  5. arda 12 Kasım 2018 at 07:42 #

    Bir ölçmeden diğerine sonuçlar değişmeyeceğine göre, sabit hata nasıl guvenirliği doğrudan etkiler!

  6. serkan 05 Kasım 2017 at 21:45 #

    daha iyisini yapana kdr en iyisi sizsiniz 🙂 🙂 🙂 🙂 🙂 🙂 🙂 🙂

  7. Abuzittim 03 Kasım 2017 at 22:24 #

    Genelde sitelerdeki reklamları addblock yada çeşitli programlar kullanarak saf dışı yaparım ama sizin siteniz gercekten harika bunu size yapmaya utandım hatta ara sıra tıklıyorum bile ayrıca arayüz gerçekten mükemmel yazının fontu ve arka planın rengi tam aradığım gibi gözlerimi rahatsız etmiyor

  8. samet 26 Mart 2017 at 14:59 #

    Konuların anlatımı bana göre yeterince açık değil,örneklerde pekiştirmiyor bunu daha açık anlatmalısınız bence

  9. Rıdvan 21 Kasım 2016 at 21:01 #

    Teşekkürler.

  10. recep 13 Kasım 2016 at 20:08 #

    teşekkürler faydalı

  11. Hasan 11 Ekim 2016 at 13:09 #

    Güzel anlatmşsnz ağznza sağlkk.

  12. sibel 24 Ekim 2015 at 21:44 #

    çok iyi

Bir Cevap Yazın