Türkiye'nin dağları

Türkiye’nin Dağları

Türkiye’nin dağları genelde doğu – batı yönlü uzanmaktadır. Ülkemizdeki dağların bu uzanışını belirleyen faktör ise sıkıştırılma yönüdür. Türkiye’nin dağları oluşum bakımından kıvrım dağlar, kırık dağlar ve volkanik dağ türlerini içermektedir. Kpss coğrafya dersi açısından önemli olan bu konuyu şimdi ayrıntılarıyla işleyelim.

Türkiye’nin Dağları

Türkiye’nin dağları konusuna Türkiye’de bulunan kıvrımlı dağlarla başlayalım.

antiklinal senklinal1) Kıvrım Dağları: Kpss soruları açısından önemli olan kıvrımlı dağlar, levhaların sıkıştırmasına bağlı olarak esnek tabakaların kıvrılarak yükselmesiyle oluşan dağ türleridir. Yüksekte kalan yerlere antiklinal, çank şeklinde alçakta kalan yerlere de senklinal adı verilir.

* Türkiye’nin dağları içinde yer alan kıvrımlı dağlar:

Türkiye’nin dağları içinde oluşum yönüyle en çok bulunan dağ türü kıvrımlı dağlardır.
  • Kuzey Anadolu Dağları : Karadeniz kıyısına paralel uzanan kıvrımlı dağlardır. Kuzey Anadolu Dağları, Ilgaz, Canik, Küre, Bolu, Giresun, Rize, Deveci, Kaçkar, Çimen, Mescit, Kop, Köroğlu, Yalnızçam gibi dağlardan oluşmaktadır.
  • Toros Dağları: Kpss sorularında sıkça karşılaştığımız diğer kıvrım dağları da Akdeniz kıyısına paralel uzanan Toros kıvrımlı dağlarıdır. Ülkemizde Toros dağları Batı Toroslar, Orta Toroslar ve Güneydoğu Toroslar olmak üzere üçe ayrılmaktadır.

– Batı Toroslar: Söğüt, Bey, Barla, Sultan, Geyik, Karakuş ve Dedegöl dağlarından oluşmaktadır.

– Orta Toroslar: Aladağlar, Bolkar, Engizek, Tahtalı, Maraş (Ahır) ve Binboğa dağları Orta Toroslarda yer almaktadır.

– Güneydoğu Toroslar: Bingöl, Hakkari gibi dağlarla, Gündeydoğu Anadolu Bölgesi’ni kuzeyden kuşatan dağlardır.

  • Doğu Anadolu Bölgesi: Buradaki kıvrım dağları Cilo, Mercan, Malatya, Karasu, Munzur, Allahuekber, İspiriz, Mengen dağlarından oluşmaktadır.
  • İç Anadolu Bölgesi: Elmadağ, Akdağlar, Köse Dağları ve Tecer dağlarından oluşmaktadır.
  • Marmara Bölgesi: Yıldız (Istranca), Samanlı, Koru, Işıklar ve Biga dağlarından oluşmaktadır.
  • Ege Bölgesi: Demirci, Eğrigöz, Emirdağ ve Sandıklı dağları da Ege Bölgesindeki kıvrım dağlarını oluşturmaktadır.

kırık dağlar2) Kırık Dağlar: Basınca uğrayan ve kıvrılmayacak kadar sert olan kütlelerin kırılmasıyla oluşan dağ türleridir. Kırılma ile meydana gelen yüksek yerlere Horst, alçak çöküntü alanlarına da Graben denilmektedir.

Kpss genel kültür coğrafya sorularına karşımıza çıkan kırık dağlar en fazla Ege Bölgesinde yer almaktadır.

Ege Bölgesinin Kuzeyinden Güneyine doğru Horst ve Graben oluşumunun etkileri gözükmektedir. Kuzeyden Güneye doğru bir dağ (horst) ve bir akarsu (graben) sırasını takip etmektedir.

  • Kazdağı

< Edremit >

  • Madra Dağı

< Bakırçay >

  • Yuntdağı

< Gediz >

  • Bozdağlar

< Küçük Menderes >

  • Aydın Dağları

< Büyük Menderes >

  • Menteşe Dağları

Ege Bölgesi’nde yukarıdaki gibi  bir dağ (horst) ve bir akarsu (graben) kuzeyden güneye doğru sıra izlemektedir.

Akdeniz bölgesindeki Nur (Amanos) Dağları da kırık dağlara örnektir.

volkanizma3) Volkanik Dağlar: Kpss açısından bir diğer önemli dağ türü de volkanik dağlardır. Volkanik dağlar, yerin içindeki kızgın ve akışkan magma tabakasının dirençsiz zayıf bölümlerden yüzeye çıkması ve katılaşması sonucu oluşmaktadır.

Genelde fay hatları üzerinde bulunan volkanik dağların diğer dağlardan bir farkı da arazide tek olarak bulunmalarıdır.

* Türkiye’nin Dağları içinde yer volkanik dağlar:

  • Doğu Anadolu Bölgesi: Ağrı, Tendürek, Süphan ve Nemrut Dağları.
Türkiye’nin dağları içinde volkanik arazinin en geniş yer kapladığı bölge Doğu Anadolu Bölgesi’dir.
  • İç Anadolu Bölgesi: Erciyes, Melendiz, Hasandağ, Karacadağ ve Karadağ İç Anadolu Bölgesi’ndeki volkanik dağlardır.
  • Ege Bölgesi: Manisa – Kula konileri.
  • Marmara Bölgesi: Uludağ.
  • Akdeniz Bölgesi: Hatay – Hassa.
  • Güney Doğu Anadolu: Karacadağ.
Güney Doğu Anadolu bölgesindeki Karacadağ, lav tabakasının aşırı akışkanlığından dolayı Türkiye’nin en geniş konili volkan dağı olma özelliğini taşımaktadır.
Türkiye’nin dağları içinde şu anda aktif bir volkanik dağ yoktur.

Türkiye’nin Dağları ve Diğer Özellikleri

  • Türkiye’nin dağları 3. jeolojik zamanda oluşmuş, Alp – Himalaya kıvrım dağ kuşağına dahil genç oluşumlu bir yapıya sahiptir.
Türkiye’nin dağları içinde yer alan bazı dağlar, 4. jeolojik zamandaki buzullaşmanın etkisinde kalan dağlardır. Ağrı, Kaçkar, Bolkar, Buzul Dağları vs.
  • Ülkemizin doğusuna doğru yükseltiler artmaktadır ve genelde yükseltiler 1500 metrenin üstündedir.
  • Türkiye’nin dağları Karadeniz ve Akdeniz’de kıyıya paralel, Ege’de ise kıyıya dik olarak uzanır.
Türkiye’nin dağları ulaşım, yağış, turizm, kıyı tipi, Nüfus dağılımı, İklim çeşitliliği, tarım alanları ve kıta sahanlığı üzerinde etkili olmuştur.
  • Türkiye’nin dağları içinde en yüksek 5 dağı sırasıyla Büyük Ağrı (5137 m), Buzul (4166 m), Süphan (4058 m), Kaçkar (3932m) ve Erciyes (3917 m) dağlarıdır.

Türkiye’de dağların kıyı çizgisine uzanış tarzı çeşitli sonuçları da beraberinde getirmiştir.

Dağlar Kıyıya Paralelse

  • Kıta sahanlığı dardır.
  • Boyuna kıyı tipi oluşur.
  • Delta oluşumu zordur.
  • Kıyı kesimlerin girintisi ve çıkıntısı azdır. Dolayısıyla koy, körfez oluşumu azdır.
  • Falezler fazladır.
  • Kıyı ile iç kesimler arasında iklim farklılığı çoktur.
  • Kıyı ile iç kesimler arasında ulaşım zordur, geçitlerle ulaşım sağlanır.
  • Yamaç yağışları görülür.
  • Nüfus ve bitki örtüsünün dağılım sınırları çizilmiş gibi olur. Yani iç kesimlere farklılıklar oluşmaktadır.

Dağlar Kıyıya Dikse

  • Kıta sahanlığı geniştir.
  • Enine kıyı tipi oluşur.
  • Delta oluşumu kolaydır.
  • Kıyı kesimlerin girintisi ve çıkıntısı fazladır. Dolayısıyla koy, körfez oluşumu fazladır.
  • Falezler azdır.
  • Kıyı ile iç kesimler arasında iklim farklılığı azdır. Ulaşım kolaydır.
  • Yamaç yağışları azdır.
  • Nüfus ve bitki örtüsünün dağılımı iç kesimlerle daha dengelidir.

 

 

 

Kpss genel kültür coğrafya dersinin Türkiye’nin Dağları konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss coğrafya konusu Türkiye’nin Ovaları olacaktır.

, , , ,

52 Yorum Yapılmış Türkiye’nin Dağları

  1. Tuba 18 Mart 2017 at 19:09 #

    Tebrik ederim mükemmel olmuş

  2. Akif 09 Şubat 2017 at 20:14 #

    Bide bu dagları harita üzerinden gosterseydiniz proje odevimize cok yardımcı olurdunuz

  3. Selin 26 Ocak 2017 at 17:54 #

    Emeğinize sağlık çok işe yarar bir yazı olmuş

  4. Zeynep 12 Ocak 2017 at 21:57 #

    Ayakta alkışlıyorum net söylüyorum

  5. Zeynep 12 Ocak 2017 at 21:54 #

    Tebriks

  6. Atakan 22 Eylül 2016 at 16:08 #

    ÇOK GÜZEL ELİNİZE SAĞLIK ADAMSINIZ LAN ADAM ADAM ADAM

  7. Avukat 05 Eylül 2016 at 21:41 #

    Çok güzel hazırlanmış Emeğinize sağlık

  8. hatice 20 Nisan 2016 at 16:10 #

    çok thank you iş yerinde ders çalışmak çok güzel sizin sayenizdeeeeeeeeeee

  9. Utku 03 Nisan 2016 at 19:50 #

    Faydali bilgiler var elinize saglik

  10. seyma 30 Mart 2016 at 22:00 #

    Allah razi olsun vallahi

  11. Yahya Güler 29 Mart 2016 at 11:31 #

    Allah razi olsun valla dersi sizin sayenizde gectim

  12. nisa nur 21 Mart 2016 at 11:03 #

    Güzell??

  13. rabiakarasu 18 Mart 2016 at 12:43 #

    Çok sağolun işime çok yaradı???

  14. Gülden 14 Şubat 2016 at 21:36 #

    Çok teşekkür ederim ?

  15. gökhan 04 Şubat 2016 at 17:20 #

    ALLAH razı olsun emeğinize yüreğinize sağlık

  16. dilek başer 03 Şubat 2016 at 23:50 #

    Süper teşekkürler

  17. Tuba 03 Şubat 2016 at 11:54 #

    Mükemmelsin harikasin eline emegine sağlık. Cok isime yaradi.

  18. Azat Tuncay 27 Aralık 2015 at 17:01 #

    güzel olmuş

  19. hülya 24 Aralık 2015 at 15:08 #

    allah razı olsun sağolun

  20. mustafa toğrul 15 Aralık 2015 at 22:14 #

    iyi güzel

  21. Helina 26 Kasım 2015 at 22:57 #

    Kesinlikle harika. Kursta gördüğümüz gibi. Hiçbir eksiği yok.

  22. mehmet 06 Ekim 2015 at 10:03 #

    faydalı bilgiler güzel olmuş ama çok mu yüzeysel sanki ?

  23. Tolga 30 Temmuz 2015 at 19:24 #

    her an her yerde iş yerinde dahi açıp okuyorum tekrar yapmış oluyorum .bu kadar akılda kalıcı olamaz çok teşekkür ederim Allah razı olsun

  24. Kerem 12 Nisan 2015 at 16:47 #

    Gerçekten Elinize Sağlık 🙂

  25. Emre 28 Mart 2015 at 05:57 #

    Cidden çok iyi hazırlanmış, temiz açık bilgi.. Teşekkürler

  26. melek 22 Mart 2015 at 20:38 #

    Tam sınava yönelik harikaaa 🙂

  27. esraa 19 Mart 2015 at 01:13 #

    Tam sınava yönelik hazırlanmış. Harika..

  28. Gülsüm 16 Mart 2015 at 18:21 #

    Emeğinize sağlık. Harika anlatılmış , kesinlikle bu siteyi herkese tavsiye ederim.

  29. H.Râna 16 Mart 2015 at 13:57 #

    Süperdi hakkaten teşekkürler

  30. servet 10 Aralık 2014 at 01:54 #

    iyi bir çalışma yapılmış hakkını alırsınız sizde inş

    • Selin 06 Şubat 2015 at 12:41 #

      gerçekten mükemmeldi… Ellerinizesağlık

  31. mahmut 06 Aralık 2014 at 14:39 #

    çok sağol

  32. ali 13 Ağustos 2014 at 13:47 #

    Özet ve bilgilendirici teşekkürler.

  33. Sercan 12 Temmuz 2014 at 14:11 #

    derste anlamadım ve sayenizde kafamda biseyler sekıllendı.. Bir de harita olsaymıs harika olurmus cok tesekkürler..

  34. veysel 30 Haziran 2014 at 13:59 #

    mükemmel bir sayfa ALLAH razı olsun…

  35. yunus 20 Mayıs 2014 at 21:51 #

    eyw 😀

  36. sıla 09 Nisan 2014 at 15:43 #

    teşekür ederim çok işime yaradı

  37. ayrılmaz 3 lü 03 Nisan 2014 at 18:31 #

    çok güzel işime çok yaradı

  38. Sude 03 Nisan 2014 at 11:11 #

    Gercekten çok gûzel anlatmissiniz işime çok yaradı teşekkür ederiz

  39. burcu 30 Mart 2014 at 12:58 #

    teşekürler…

  40. zehra 14 Mart 2014 at 21:56 #

    gerçekten net ve kolay anlaşılır bir anlatım şekli. tarih konularıda varmı böyle akılda kalıcı.

  41. enes kurt 23 Şubat 2014 at 20:26 #

    teşekkürlerr Çok yardımcı oldu 🙂

  42. Şevval 18 Şubat 2014 at 20:26 #

    Çok açıklayıcı teşekkürler

  43. mahsun 18 Şubat 2014 at 20:10 #

    süper olmuş ellerinize sağlık

  44. Buket 18 Şubat 2014 at 12:53 #

    Gerçekten her an açılıp okuyabilecek türden bir anlatım. Teşekkür ederiz

  45. merve 18 Ocak 2014 at 13:38 #

    çok işime yaradı tesekkürler

  46. nilay 17 Ocak 2014 at 21:30 #

    Emeğinize sağlık

    • yaren 19 Aralık 2016 at 17:52 #

      bencede

  47. burak 09 Ocak 2014 at 21:10 #

    mükemmel ötesi herşey icin teşkkürler siz olmasanız bu ödev kim bulcak 😀

  48. rabia 07 Ocak 2014 at 18:40 #

    gerçekten çok güzel ve anlaşılır hazırlanmış

  49. umut 04 Ocak 2014 at 03:41 #

    oldukça aydınlatıcı

    • Mustafa 23 Eylül 2016 at 19:49 #

      Katılıyorum açıklayıcı ve akıcı olmış

Bir Cevap Yazın