Türkiye'nin ovaları kpss

Türkiye’nin Ovaları

Türkiye’nin ovaları tektonik ovalar, delta ovaları, karstik ovalar, lav örtüsü ovaları, eski göl yeri ovaları ve dağ eteği ovalarından oluşmaktadır. Ova, akarsularca yarılmamış olan ve genellikle üzerinde tarımsal faaliyetlerin yapıldığı düzlüklere denilmektedir. Türkiye’nin ovaları ve çeşitlerine geçmeden önce Türkiye’nin ovalarından bulunan genel özellikleri sıralayalım.

Türkiye’nin Ovaları Genel Özellikleri

  • Türkiye’nin ovaları yükselti bakımından doğudan batıya doğru azalmaktadır.
  • Türkiye’nin ovaları Türkiye fiziki haritasında, 0-200 metre arası ovalar koyu yeşil, 200-500 metre arası açık yeşil, 500-1000 metre arası sarı, 1000-1500 metre arası turuncu, 1500 metre üzerindekiler için kahverengi tonları mevcuttur.
Türkiye Fiziki haritasına bakıldığında yeşilin en çok olduğu bölge Marmara bölgesi, kahverenginin en çok olduğu bölge de Doğu Anadolu bölgesidir.

Kpss coğrafya soruları açısından renk ya da yüksekliğe bağlı olarak ortaya çıkan sonuçlar önemlidir. Kahverenginin hakim olduğu bölgelerde yıllık sıcaklık farkı azdır, karlı ve donlu gün sayısı fazladır, akarsuların aşındırma ve taşıma gücü fazladır, ulaşım güçtür, fiziksel parçalanma görülür, gerçek ve izdüşümsel alanlar arasındaki fark fazladır.

  • Türkiye’nin ovaları genelde çevrelerine göre alçakta bulunmaları, etraflarının örtülü olmaları ve topraklarının verimli olmaları nedeniyle tarım alanları olarak kullanılmaktadır.
  • Türkiye’nin ovaları yerleşim yeri ya da ulaşım yolu olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu durum da Türkiye’deki doğal dokunun bozulmasına yol açmaktadır.
  • Türkiye’nin ovaları içinde drenaj yani su boşaltım ağı yetersiz olduğu için ovalar çevreden gelen sularla beraber bataklık alanlarına dönüşmektedir.
Özellikle Doğu Anadolu bölgesinde bu durum belirgin olarak gözükmektedir. Erzurum ovası buna örnek olarak verilebilir.

Oluşumlarına Göre Türkiye’nin Ovaları

1) Tektonik Ovalar: Fay hattına bağlı olarak ortaya çıkan çöküntü alanlarının akarsu alüvyonlarıyla dolması sonucu tektonik ovalar oluşmaktadır.

Türkiye’nin ovaları içinde en yaygın olarak bulunan ova tektonik ovalardır.
Tektonik ovaların dağılışına dikkat edersek fay hatları üzerinde oluştuğunu anlayabiliriz. Dolayısıyla fay hatları ile tektonik ovaların sıralanışı arasında doğrudan bir ilişki vardır. Kpss coğrafya soruları için bu şekilde aklımızda tutmamız gerekmektedir.

* Türkiye’nin ovaları içinde yer tektonik ovalar ve bölgeleri:

  • Marmara Bölgesi: Adapazarı Ovası, Balıkesir Ovası, Bursa Ovası, Mustafa Kemalpaşa Ovası, Ergene Ovası, İnegöl Ovası Marmara bölgesinden bulunan tektonik ovalardır.
  • Ege Bölgesi: Soma ovası, Bergama ovası, Turgutlu ovası, Salihli ovası, Akhisar ovası, tire ovası, Torbalı ovası, Alaşehir ovası, Söke ovası, Ödemiş ovası, Yeni Pazar ovası ve Koçarlı ovası Ege bölgesinde bulunan tektonik ovalardır.
  • Akdeniz Bölgesi: Amik ovası ve Kahramanmaraş ovası Akdeniz bölgesinde yer alan tektonik ovalardır.
  • Karadeniz Bölgesi: Bolu ovası, Düzce ovası, Tosya ovası, Sulu ova, Taş ova, Merzifon ovası, Erbaa ovası, Niksar ovası, Turhal ovası, Zile ovası ve Artova ovası Karadeniz bölgesi tektonik ovaları içinde yer almaktadır.
  • Doğu Anadolu Bölgesi: Malatya ovası, Elazığ ovası, Varto ovası, Hınıs ovası, Karlıova, Iğdır ovası, Elbistan ovası, Erzurum ovası, Erzincan ovası, Yüksekova, Tercan ovası, Pasinler ovası Doğu Anadolu bölgesinde yer alan tektonik ovalardır.
  • İç Anadolu Bölgesi: Konya ovası, Kayseri ovası, Develi ovası, Aksaray ovası, Eskişehir ovası, Çubuk ovası İç Anadolu bölgesinde yer alan tektonik ovalardır.
  • Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Ceylanpınar ovası, Suruç ovası, Birecik ovası, Harran ovası Güneydoğu Anadolu bölgesinde yer alan tektonik ovalardır.

2) Delta Ovaları: Türkiye’nin ovaları içinde bolca bulunan delta ovası, akarsuyun aşındırarak taşıdığı alüvyal malzemelerin deniz kıyısına biriktirmesi sonucu oluşan bir ova çeşididir. Kpss genel kültür coğrafya sorularında ve deneme sınavlarında delta ovaları ile ilgili sıkça soru sorulmaktadır.

Delta ovalarının oluşabilmesi bazı şartlar mevcuttur. Peki nedir bu şartlar?

  • Akarsu yoksa delta ovası da yoktur.
  • Gelgit yani medcezir olayının olmaması gerekir.
Gelgit kıyısında okyanus bulunan ülkelerde gerçekleşmektedir. Okyanuslarda gelgit etkilidir ancak Türkiye’deki denizlerde gelgit çok az etkili olduğu için Türkiye’nin ovaları içinde delta ovaları bulunmaktadır.
  • Deniz kıyısında derinliğin fazla olmaması gereklidir.
  • Akarsuyun bolca alüvyal malzeme taşıması gerekmektedir.
  • Deltanın oluşacağı kıyıda güçlü akıntıların olmaması gerekir.
  • Akarsu havzasındaki arazinin jeolojik yapısının kolay aşınabilen tabakalardan oluşması gerekir.

* Türkiye’nin ovaları içinde yer alan delta ovaları ve bölgeleri:

  • Ege Bölgesi: Balat ovası (Büyük Menderes ile), Selçuk – Efes ovası (Küçük Menderes ile), Menemen ovası (Gediz ile), Dikili ovası (Bakırçay ile) Ege bölgesinde bulunan delta ovaları içindedir.
  • Akdeniz Bölgesi: Çukurova (Seyhan ve Ceyhan ile) ve Silifke ovası Akdeniz bölgesinde bulunan delta ovalarıdır.
Çukurova Türkiye’nin ovaları içinde yer alan en büyük delta ovasıdır. Bunun en büyük sebebi Ceyhan Nehri’nden alınan bolca alüvyondur.
  • Karadeniz Bölgesi: Bafra ovası (Kızılırmak ile) ve Çarşamba ovası (Yeşilırmak ile) Karadeniz bölgesinde yer alan delta ovalarıdır.
Dikkat edilecek olursa en fazla delta ovası Ege bölgesindedir. Bunun sebebi dağların kıyıya dik uzanması sonucu kıyı derinliğinin az olmasıdır. Karadeniz’de Canik Dağları’ın kıyıdan uzaklaşması ile Bafra ve Çarşamba ovaları oluşmuştur. Marmara bölgesinde delta ovasının oluşmamasının sebebi ise buradaki akarsu boylarının kısa olması ve akarsuların yükseltinin az olması sebebiyle aşındırma ve taşıma güçlerinin az olmasıdır.

3) Karstik Ovalar: Türkiye’nin ovaları içinde bulunan karstik ovalar, diğer adıyla polye, kalker arazinin yaygın olduğu bölgelerde çözülmeye bağlı olarak bulunan ova çeşididir. Genellikle verimsiz olan karstik ovaların en fazla bulunduğu bölge Akdeniz bölgesidir. Karstik ovalara gölova da denilmektedir.

Karstik arazi, eriyebilen kayaçlardan oluşan arazi demektir. Kireçtaşı (Kalker), Alçıtaşı (Jips), Dolomit ve Kayatuzu gibi kayaçlar karstik arazinin yapısını oluşturan kayaçlardır.
Tefenni ovası, Acıpayam ovası, Kokuteli ovası, Muğla ovası, Kestel ovası ve Elmalı ovası Türkiye’de bulunan karstik ovalara örnek teşkil etmektedir.

4) Eski Göl Yeri Ovaları: İç Anadolu bölgesinde yaygın olarak bulunan bu ova çeşidi, göl olan yerlerin sularının zamanla çekilmesiyle oluşan çanakların, sel ve akarsuların taşıdığı alüvyal malzeme ile dolması sonucu oluşmuştur.

5) Lav Örtüsü Ovaları: Volkanizmanın hareketleri sonucu ortaya çıkan ovalardır. En yaygın Doğu Anadolu bölgesinde bulunur.

Muradiye ovası, Malazgirt ovası ve Çaldıran ovası lav örtüsü ovalarına örnektir.

6) Dağ Eteği Ovaları: Türkiye’nin ovaları içinde inceleyeceğimiz son ova çeşidi olan dağ eteği ovaları, dağlık bölgede taşınan malzemelerin dağın eğiminin az olduğu yerlerde birikmesi sonucu ortaya çıkan ovalardır.

Bursa ovası, Akşehir ovası ve İnegöl ovası dağ eteği ovalarına örnek teşkil etmektedir.

Kpss genel kültür coğrafya dersine ait Türkiye’nin Ovaları konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss coğrafya konusu Türkiye’nin Platoları olacaktır.

, , , ,

58 Yorum Yapılmış Türkiye’nin Ovaları

  1. hasret 28 Mart 2018 at 01:41 #

    bisey anlaadım

  2. Sedef 04 Kasım 2017 at 01:09 #

    Güzel ve temiz bir anlatım teşekkür ederim,emeğinize sağlık.

  3. Sevda 21 Ekim 2017 at 19:56 #

    Güzel olmuş teşekkürler 😘

  4. Esma 13 Haziran 2017 at 23:52 #

    Kahverenginin olduğu yerlerde Nasıl yıllık sıcaklık farkı az olur?

    • FEYZA 04 Temmuz 2017 at 14:54 #

      1500 metre ve üzeri olduğu için bu kısımlar soguk oluyor yaz kıs farketmiyor yıllık sıcaklık farkı da bu nedenle az oluyor.

    • Hs 02 Kasım 2017 at 19:21 #

      Yazın da havalar soğuk olduğu için yıllık sıcaklık farkı az oluyor

  5. yıldız yüce 02 Mayıs 2017 at 19:34 #

    Çokkk tsk ler projemi yapmama yardımcı oldu.

  6. isminiz 21 Kasım 2016 at 18:09 #

    istediğim yok

  7. Sinan 14 Kasım 2016 at 23:39 #

    çok teşekkürler güzel bir tekrar imkanı oldu.

  8. selen 17 Ekim 2016 at 14:15 #

    Adamsın Hoca çooook teşekkür ederim.???

  9. Remzi 12 Nisan 2016 at 22:47 #

    Tek kelimeyle harika olmuş…Lütfen pisletmeyin emeğe saygı diye bişi var

    • ayse 20 Mayıs 2016 at 20:02 #

      Tamam site güzel ama bilgilerde aynı şekil☺ ama hiç bişeyi öğretmenin anlatmasına değişmem Bence böyle konular anlatılınca anlaşılıyo tabii anlatmadan anlatmaya fark var?

  10. Fatih 25 Mart 2016 at 14:49 #

    Emeğinize sağlık…

  11. nadife 17 Mart 2016 at 10:25 #

    Cok guzel emeginize saglik

  12. 06PK 05 Mart 2016 at 22:15 #

    Ellerinize sağlık

  13. gökhan 04 Şubat 2016 at 17:21 #

    ALLAH razı olsun emeğinize yüreğinize sağlık

  14. sfrg 14 Ocak 2016 at 19:48 #

    çok güzel olmuş

  15. isimsiz 19 Aralık 2015 at 19:35 #

    osman benden once sudenin cevabin vermis, bence cok iyi yapmissin osman

  16. siyah adam 15 Aralık 2015 at 15:55 #

    o kadar güzelki demem bile az kalır çok güzel emeğinize sağlık 🙂

    • isimsiz 19 Aralık 2015 at 19:38 #

      neden siyah adam. neden bunu tercih ettin, valla cok merak ediyorum

  17. çınar 12 Aralık 2015 at 18:16 #

    çok teşekkürler işime çok yaradı:)

  18. hayat 06 Aralık 2015 at 13:31 #

    ya birde ovaların yükseltilerini gösterse : )

  19. isimsiz 02 Aralık 2015 at 15:48 #

    hiç güzel değil

  20. İsimsiz 27 Kasım 2015 at 20:04 #

    Çok güzel

  21. Hacı Murat 19 Kasım 2015 at 21:44 #

    ben kıyı ovaları soruyorum bu gidiyor lav örtüsü vb. ovaları gösteriyor

  22. şura nur 18 Kasım 2015 at 20:33 #

    Çok güzel bir site

  23. Anılcan 07 Kasım 2015 at 14:49 #

    istediğim şeyi bulamadım

  24. Atılgan 28 Temmuz 2015 at 13:10 #

    Öncelikle teşekkürler. Yüksekova oluşumana göre hangi türe girer?

  25. burhan 11 Mayıs 2015 at 17:38 #

    nekadar teşekkür etsem azdır ama yinede teşekkür ederim

  26. dırejanlı 11 Mart 2015 at 08:52 #

    Çok güzel hazırlanmış teşekkür ederim

  27. yumongo için 06 Mart 2015 at 22:43 #

    Delta kıyılarda olur o yüzden ikisi de aynı kapıya çıkar.

  28. yumongo 01 Mart 2015 at 14:46 #

    çok güzel olmuş. bu arada benim coğrafya kitabımda çukurova kıyı ovaları olarak geçiyor

  29. Tuğçe 18 Aralık 2014 at 20:32 #

    Gerçekten çok teşekkürler . Üniversite adayı öğrencisiyim gereğinden fazla işime yarıyor bilgileriniz

    • osman 12 Nisan 2015 at 21:10 #

      üniversite adayı öğrencisi ne düzgün konuş önce

  30. SEMA 09 Aralık 2014 at 12:36 #

    Harikaaaaa,, gerçekten emeğinize sağlık..:)

  31. sevgi 26 Eylül 2014 at 20:33 #

    cokkk güzelll olmussss sagolunnnnn ellerinize saglı k cokk yararı olacak eminim

  32. halit 22 Eylül 2014 at 18:33 #

    cok güzel
    tesekkurler ;)))))))

  33. radyoteknolog 20 Ağustos 2014 at 15:22 #

    çok güzel gerçekten ya emegi geçen herkese teşekkür ederim.

  34. meltem 07 Ağustos 2014 at 17:15 #

    Anlatimi cok guzel olmus.Elinize saglik

  35. Sercan 12 Temmuz 2014 at 14:51 #

    dağlar platolar ve ovalar sayenizde kafamda sekıllendı tesekkür ederim

  36. FErKan 05 Haziran 2014 at 17:22 #

    İyiydi İşime yaradığı sölenebilir 😀 😀 🙂 😉 :O 😛 :'( 😀

  37. Evra Örnck 14 Nisan 2014 at 12:56 #

    Emeginize saglik cok iyi anlatilmis tesekkurler 🙂

  38. buse 11 Nisan 2014 at 11:57 #

    Bence hiç hoş değil çünkü görselliğe hitap etmiyor. En azından iki veya üç tane bu konuyla ilgili harita konulabilirdi.

    • osman 12 Nisan 2015 at 21:09 #

      onuda sen bul busee

  39. sude bulut 06 Nisan 2014 at 14:40 #

    hiç güzel site değil

    • osman 12 Nisan 2015 at 21:09 #

      nereye değil sen bişey bilmiyosundur siteye laf atma

    • isimsiz 19 Aralık 2015 at 19:30 #

      sude senin icin guzel olmaya bilir, ama baskalari icin guzel. ben yorumumda burayi pislemedim. sadece aradigim seyi bulamadimi ve bazi cumlelerin karisik yazildigini, ve de kafamin karisdigin soyledim. bu sitedeki malumatlarin hepsini ben biliyorum. o yuzden aradigim seyi bulamadigimi soyledim. sense siteyi pisledin. ben hangi siteye girersem gireyim o sitede aradigimi bulsamda bulamasamda pislemiyorum. sude sen bence kendini beyenmislik yapma tamam mi. benim sana soyleyeceklerim burda biter

  40. maidr 05 Nisan 2014 at 21:11 #

    çok işime yaradı projeden 100 aldım

  41. Gzd 07 Mart 2014 at 22:43 #

    Emeği geçen herkese çok teşekkürler 😉

  42. ümit talay 29 Ocak 2014 at 16:05 #

    karasal iklimde sıcaklık farkı yıllık çok değişmesi gerekir diye biliyorum.fiziksel çözülmede toprağın çok ısınıp çok soğumasından kaynaklanmıyormu yukarda 4.paragrafta sorun var gibi

  43. sezen 29 Ocak 2014 at 16:01 #

    Kahverenginin hakim olduğu bölgelerde yıllık sıcaklık farkı azdır, karlı ve donlu gün sayısı fazladır, akarsuların aşındırma ve taşıma gücü fazladır, ulaşım güçtür, fiziksel parçalanma görülür, gerçek ve izdüşümsel alanlar arasındaki fark fazladır.

    doğu anadoluda yıllık sıcaklık farkı azdır demişsiniz.aşırı karasal iklimde sıcaklık farkının fazla olması gerekmezmi?ayrıca fiziksel çözülme içinde toprağın çok ısınıp çok soğuması lazım gelmezmi? kafam karıştı cevaplarsanız sevinirim

    • emrah 02 Kasım 2014 at 17:18 #

      karasal iklimde yıllık sıcaklık farkı fazladır.Dolayısıyla oradaki bilgide bir hata olmuştur. Ama yine de diğer bilgiler için teşekkür ederim. gayet yararlı bir site olmuş…

  44. Hülya 28 Ocak 2014 at 13:40 #

    Çok yararlı bir site. Çok teşekkürler.

  45. şakir 27 Ocak 2014 at 14:01 #

    gerçekten kısa ve öz gereksiz bilgilerden uzak çok sade anlatım var bu konuyu sitelerden 2 saat dinlemekten ve boyle kısa bilgiler olmaksızın burada bulmak gercekten cok güzel 1 haftada cografyayı yaladım yuttum sayenizde cok teşekkürler

  46. Gayem sıla 05 Ocak 2014 at 17:55 #

    Çok saolun çok işime yaradı ve beni büyük bir beladan kurtardı

    • ff 10 Aralık 2015 at 20:11 #

      aynen

  47. Dilek Ö 03 Ocak 2014 at 16:42 #

    Ne kadar teşekkür etsem az kalır inanın çok güzel bi site olmuş önemli notlarla belirttiğiniz için teşekkür ederim

    • Yagmur cemre duran 24 Kasım 2016 at 18:22 #

      Aynen odevime çok yardımcı oldu

Bir Cevap Yazın