Osmanlı Fikir Akımları

Osmanlı Fikir Akımları

Osmanlı Fikir Akımları, birçok düşünce akımı gibi işler yolunda gitmediği zaman ortaya çıkmıştır. Ne demek bu? Şöyle ki; Osmanlı İmparatorluğu bölünmeye, parçalanmaya doğru gitmekteydi. Bunları önlemek, Osmanlı’nın bütünlüğünü korumak için birtakım fikir akımları ortaya çıkmıştır. Kpss Tarih dersinde bu bölümde Osmanlı Fikir Akımları anlatılacaktır.

Osmanlı Fikir Akımları

Osmanlı İmparatorluğunda görülen düşünce akımları 5 başlıktan oluşmaktadır. Bunlar Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük, Batıcılık ve Adem-i Merkeziyetçilik (Teşebbüs-i Şahsi) olarak bilinmektedir.

1) Osmanlıcılık

Osmanlı Fikir Akımları içinde ilk olarak anlatacağımız akım Osmanlıcılık’tır. Tanzimat Fermanı ile uygulamaya konulan bu fikir akımının temeli 2. Mahmut dönemine kadar uzanmaktadır. Bilindiği üzere Fransız İhtilali ile milliyetçilik akımı hızla yayılmaya başlamıştı. Bunun üzerine Osmanlıcılık akımı ile, Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde yaşayan bütün milletleri dil, din, ırk ve mezhep ayırmaksızın herkesi kanun önünde eşit görmek ve kendilerini temsil etme hakkı vermek amaçlanmıştır.

Osmanlıcılık fikrini savunan Jön Türkler, herkeste eşitlik kavramı ile Osmanlı vatandaşı bilinci oluşturmayı amaçlamıştır. Bu amaçla birleşerek imparatorluğun dağılmasını önlemeyi hedeflemişlerdir.
Gerek Tanzimat Fermanı ve Islahat Fermanı gerekse Meşrutiyetin ilanı bu bilincin oluşmasını ve dolayısıyla Osmanlı İmparatorluğunun dağılmasını önleme amaçlıdır.

Tabi ki tüm bunlar Fransız İhtilali ile beraber gelen milliyetçilik akımının önüne geçememiştir. Osmanlı İmparatorluğu altında yaşayan uluslar bağımsızlık için ayaklanmaya devam etmiştir. Dolayısıyla Osmanlıcılık akımı bir işe yaramamıştır.

2) İslamcılık (Ümmetçilik)

Bu düşünce akımı 19. yüzyılın sonlarına doğru 2. Abdülhamit ile beraber devletin resmi politikası haline getirilmiştir. Bir diğer adı Ümmetçilik olan bu fikir akımı kötü gidişatın sebebinin dinden uzaklaşma olduğunu savunmuştur. Her ne kadar Arap milliyetçiliğini ve dağılmayı önleyemese de İslamcılık akımı, Osmanlı devleti içinde yaşayan Müslümanları bir arada tutmayı hedeflemiş ve böylece devletin bütünlüğünü sağlamaya çalışmıştır. Peki başarılı olmuş mudur?

Tarih bilgilerimizi ve hafızamızı biraz zorlarsak 1. Dünya Savaşında İngilizlerle Araplar aralarında anlaşmış ve Osmanlıya karşı beraber savaşmıştır. Bu da gösteriyor ki İslamcılık düşüncesi başarısız olmuş bir fikir akımıdır.

3) Türkçülük

Osmanlı fikir akımları içinde işlediğimiz Osmanlıcılık ve İslamcılık politikaları çözüm olmayınca 20. Yüzyılın başlarında Türkçülük ön plana çıkmaya başlamıştır. Türkçülük, devletin kurtuluşunun milli değerlere bağlı kalmak olduğunu ve bu değerleri korumak olduğunu belirtmiştir.

Türkçülük akımının fikir babası Ziya Gökalp’tir.

Bu akımın öne çıkmasının sebebi , Osmanlı sınırları içinde yaşayan Türkleri milli değerler etrafında bir araya getirilerek dağılmayı önlemekti.

Bu akım dağılmayı yine önleyememiştir. Ancak Türkiye Cumhuriyeti’nin doğmasında çok etkili olacaktır.
Bazı aşırı Türkçüler olayı büyüterek dünyadaki tüm Türkleri bir bayrak altında toplama amacı olan Turancılığı savunmuşlardır. Her ne kadar Osmanlı’nın dağılmasına engel olamasa da Turancılık, 1. Dünya Savaşı’nda Kafkas Cephesi’nin açılma amaçlarından biri olmuştur. Diğer bir deyişle Kafkas Cephesi’nin açılış amaçlarından biri Turancılık düşünce akımını hayata geçirmekti.

4) Batıcılık

Bu fikir akımının temeli Lale Devri’ne kadar uzanmaktadır. Batıcılık, devletin bütünlüğünün ve kurtuluşunun ancak ve ancak Batının biliminden ve teknolojisinden faydalanarak bunları Osmanlı bünyesine alma ile olacağını savunmuştur. Tüm bunların doğrultusunda Batı tarzında yapılan yeniliklere öncelik verilmiştir. Diğer fikir akımları gibi bu düşünce de Osmanlı Devleti’ni kurtaramamıştır. Geç kalınması, tam olarak uygulanamayışı bunlarda etkendir.

Batılılaşma politikaları her ne kadar Osmanlı’yı kurtarmasa da, bu sırada elde edilen bilgi, birikim ve tecrübe modern Türkiye’nin doğuşuna katkı sağlayacaktır.

5) Adem-i Merkeziyetçilik (Teşebbüs-i Şahsi)

Adem-i Merkeziyetçilik akımı Osmanlı içinde yaşayan vatandaşlara geniş özgürlükler verilmesini ve çeşitli etnik grupların federasyon gibi kendi siyasal yapısı içinde yaşamalarını savunmaktadır.

Adem-i Merkeziyetçilik düşüncesinin önde gelen savunucusu aynı zamanda Osmanlı hanedanına mensup olan Prens Sabahattin’dir.

Kpss genel kültür Tarih dersine ait Osmanlı fikir akımları konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki Tarih konusu Trablusgarp Savaşı olacaktır.

, , , ,

22 Yorum Yapılmış Osmanlı Fikir Akımları

  1. Ümit Çelik 27 Ekim 2018 at 14:45 #

    Osmanlıcılık Türkçülük vs. Diger akımların öncülerini yazsaymışsınız keşke sınavda bunlar direk soruluyor çünkü.

  2. sudenur ulaşlı 19 Eylül 2018 at 17:28 #

    mükemmel bir site sizin sayenizde bütün ödevlerimi eksiksiz tek yerden hallediyorum

  3. Sedat ATİK 16 Kasım 2016 at 12:23 #

    eklenen konular süper devamı ne zaman gelecek

  4. sedef 18 Ekim 2016 at 11:09 #

    Konular ne zaman eklenicek acaba lütfen 1 ay kaldı

  5. aleyna 15 Ekim 2016 at 14:38 #

    sınava çok az kaldı diğer konular ne zaman gelecek acaba?

  6. Serdar 13 Ekim 2016 at 11:26 #

    Türkçülüğün aşırısı mı olur 🙂 Türkçülük Türkçülüktür.Osmanlı’dakiler Türkte orta asyadakiler Türk değil mi yani 🙂 ayrıca bu fikri sadece anadolu Türkleri değil diğer Türk ülkeleri de istiyor.Biraraya gelip daha gelişmiş olmayı her ülke istiyor.

  7. ibrahim 07 Ekim 2016 at 17:35 #

    Site yöneticilerinden Allah razı olsun, ancak konular osmanlı devletinin çöküşü ile bitmiş. sizde biliyorsunuz ki çöküşten sonraki tarih ile ilgili kpss bir çok soru soruyor. Eüer site ile halen ilgileniyorsanız gerekli çalışmayı yapın lütfen. en son mart ayında konunu ekleneceğini yazmışsınız 6 aydır ilerleme yok

  8. selman 27 Eylül 2016 at 00:20 #

    çok faydalı bir site gerçekten emeğinize sağlık..

  9. Burak 25 Eylül 2016 at 01:49 #

    Bu siteyle hala ilgilenen birileri var mı? İlgilenen birileri varsa konuların devamı gelecek mi?

    • Serkan Tekbaş 26 Eylül 2016 at 23:15 #

      Elimizden geldiğince ekliyoruz.

      • Burak 27 Eylül 2016 at 20:44 #

        KPSS’ye az kaldı ekleyebilirseniz çok iyi olur.

  10. Damla 22 Eylül 2016 at 21:11 #

    Bu konuların devamı nerede ya ben buradan çalışıyordum ??

  11. Gürkan 16 Eylül 2016 at 23:40 #

    galiba site yöneticileri unuttu burayı :/

  12. Nuray 13 Eylül 2016 at 11:10 #

    Çok beğendim kısa ve öz. Ellerinizi sağlık

  13. Damla 28 Ağustos 2016 at 13:00 #

    Sinava az kaldi lutfen ekleyin artk tsk

  14. Ertuğrul 23 Ağustos 2016 at 20:19 #

    Mükemmel çok yardımı oldu ama Konu eklenmesi ne zaman olacak?

  15. Erhan 10 Temmuz 2016 at 03:29 #

    Konuları Ekleyin Abi. Sınava az kaldı. Bu siteden çalışıyorum lütfen!

  16. Emre 25 Nisan 2016 at 19:07 #

    bende bu site üzerinden çalışıyorum konular yarıda kesildi lütfen en kısa zamanda ekleyebilir misiniz

  17. remzi 20 Nisan 2016 at 00:12 #

    Ya sınava bir ay kalmış şu kalan konuları da ekleseniz çok seviniriz.Çünkü bunlardan çalışıyordum ben…lütfen en kısa zamanda yükleyin…sevgiler saygılar

  18. ismail 19 Mart 2016 at 14:43 #

    kalan konular ne zaman eklenicek ? bu güzel site için teşekkürler

  19. Sude 11 Mart 2016 at 17:17 #

    Bu site çok güzel ama neden Trablusgarp savaşı ve sonrası hala yok 🙁

    • Serkan Tekbaş 12 Mart 2016 at 21:43 #

      Konular zamanla ekleniyor. Lütfen ara ara kontrol ediniz. Saygılar.

Bir Cevap Yazın