kpss normlar hiyerarşisi

Normlar Hiyerarşisi

Normlar hiyerarşisi hukukun yazılı kaynakları arasında bulunan astlık üstlük ilişkileridir. Normlar hiyerarşisi hukukun asıl kaynakları içinde yer alan yazılı kaynakların hiyerarşi sırasını belirterek hangi yazılı kaynakların öncelikli olduğunu göstermektedir.

Normlar Hiyerarşisi

Normal hiyerarşisi Anayasa > Kanun > Tüzük > Yönetmelik > Genelge > Yönerge şeklinde oluşmaktadır.

Milletler arası antlaşmalar, Kanun hükmünde kararnameler ve Meclis içtüzüğü kanunlara eş metin olarak sayılmaktadır.

Anayasa: Kpss vatandaşlık dersinin en yaygın içeriklerinden biri olan Anayasa, bir devletin kuruluşunu, örgütlenişini, temel organlarının işleyişini, devlet iktidarının el değiştirmesini düzenleyen ve kişilerin hak ve özgürlüklerini güvence altına alan kuralların tümüdür.

Dünyanın ilk anayasası, 1787 tarihli ABD anayasasıdır.

Kpss vatandaşlık dersinde bolca karşılaşacağımız Anayasa değerlendirileceği alana göre çeşitli sınıflara ayrılmaktadır.

  • Anayasalar değiştirilmesi bakımından sert anayasa ve yumuşak anayasa olarak ikiye ayrılmaktadır:

Sert Anayasa: Değiştirilmeyecek maddeleri olan anayasalardır.

1924 Anayasası ”Devletin rejimi cumhuriyettir.” Maddesinin değiştirilemeyeceğini belirtmiştir. Sert anayasa örneğidir.

Yumuşak Anayasa: Değiştirilmeyecek maddeleri yoktur. Ayrıca değiştirilmesi için nitelikli çoğunluk aranmamaktadır. Basit çoğunlukla değişiklik kabul edilebilir.

1921 Anayasası tek yumuşak anayasamızdır.
  • Anayasalar ayrıntısı bakımından kazuistik anayasa (ayrıntıcı) ve çerçeve anayasa olarak  ikiye ayrılmaktadır.
1924, 1961 ve 1982 anayasaları ayrıntıcı yani kazuistik anayasalardır. En ayrıntıcı anayasamız ise 1982 Anayasasıdır.
Tek çerçeve anayasamız, yani ayrıntısı çok az olan anayasamız 1921 Anayasasıdır.
  • Son olarak Anayasalar yazılı olması bakımından yazılı ve yazısız anayasa olmak üzere iki başlıkta incelenir.

Yazılı Anayasa: Anayasa içinde olması düşünülebilecek kuralların yetkili bir organ tarafından belirli bir belge içinde toplanmasıdır. Hemen hemen bütün devletlerin anayasaları yazılı anayasadır.

İngiltere anayasaları geleneklere dayanan bir anayasadır. Yazılı anayasalar dışında kalır.

Yazısız Anayasa: Toplum içinde uzun bir süre kesintisiz olarak tekrarlanan ve bağlayıcı olduğuna inanılan uygulamalardan oluşan anayasadır.

Yazısız anayasalar, Teamüli Anayasa ya da Geleneksel Anayasa olarak da adlandırılmaktadır.

Kanun: Normal hiyerarşisi tablosuna göre anayasadan sonra kanun gelmektedir. Kanunları TBMM yapar. Kanunları Cumhurbaşkanı onaylar ve resmi gazetede yayımlanır.

Kanunların iptal davası Anayasa Mahkemelerinde görülmektedir.

* Kanunlara Eş Metin Sayılanlar:

Kanun Hükmünde Kararnameler: Kanunlarla, kanun hükmünde kararnameler normlar hiyerarşisi içinde eş değer sayılmıştır. Kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi Bakanlar Kuruluna 1961 Anayasası’nın 1971 – 1973 değişikliğiyle verilmiştir.

Uluslararası Antlaşmalar: Normlar hiyerarşisi içinde uluslararası antlaşmalar kanun ile eş değer sayılmaktadır. Uluslararası antlaşmalar yürütme güçleri (erkleri) tarafından yapılır. TBMM uygun bulur, Cumhurbaşkanı onaylar ve Resmi Gazete’de yayımlanır.

Yürürlükteki temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası antlaşmalar ile kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi halinde çıkabilecek uyuşmazlıklarda, uluslararası antlaşma hükümleri esas alınır.
Uluslararası antlaşmalar için yargı yolu kapalıdır.
Süresi bir yılı aşmayan ve Türkiye’ye ekonomik yükümlülük yükleyen uluslararası antlaşmaların TBMM tarafından uygun bulunması şart değildir.

Meclis İçtüzüğü: Kpss genel kültür vatandaşlık dersinde, normlar hiyerarşisi içinde kanunlara eş değer metin sayılan bir diğer madde de meclis içtüzüğüdür. Meclis iç tüzüğü bir parlamento kararıdır.

!Meclis iç tüzüğünde değişiklik yapmak için yürütme teklif vermez, sadece milletvekilleri teklif verebilir.

  • Parlamento Kararı: TBMM’nin kanun yapmak dışındaki tüm kararlarıdır. Bir diğer tanımıyla parlamento kararları, Cumhurbaşkanı onayına gitmeyen meclis kararlarıdır.
TBMM’nin savaş ilanı, erken seçim, ara seçim, hükümete güvenoyu verme, gensoru ya da bakanlığı düşürme, Cumhurbaşkanını yüce divana gönderme, RTÜK üyelerini seçme, Anayasa Mahkemesine üye seçme, Sayıştay başkan ve üyelerini seçme, Meclis başkanını seçme, milletvekilliği düşürme, dokunulmazlığı kaldırma gibi kararlar parlamento kararlarıdır.
Genel af ve özel af ilan etme, para basılmasına karar verme, uluslararası antlaşmaların onaylanmasını uygun bulma kararları parlamento kararları değildir. Çünkü bunlar Cumhurbaşkanı onayına gider. Kısaca püf nokta olarak Cumhurbaşkanı onayına gidiyor mu gitmiyor mu? Bu sorunun cevabı parlamento kararı olup olmadığını açıklamaktadır.

Parlamento kararlarından Meclis içtüzüğü, milletvekilliği düşürme ve dokunulmazlıkları kaldırma gibi kararlara yargı yolu açık, bunlar dışında kalan diğer parlamento kararlarına da yargı yolu kapalıdır.

Tüzükler: Normlar hiyerarşisi sırasına göre kanunlardan sonra gelen tüzükler, kanunların işleyişini göstermek için Danıştayın yargısal denetiminden sonra Bakanlar Kurulu tarafından çıkartılmaktadır. Tüzükleri Cumhurbaşkanı onaylar ve Resmi Gazete’de yayımlanır. Tüzükler bir tarih belirtilmezse yürürlüğe yayımlandıktan 45 gün sonra girer.

Yönetmelikler: Normlar hiyerarşisi içindeki sıraya göre tüzüklerden sonra yönetmelikler gelmektedir. Yönetmelikler anayasal olarak, Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri kendi görev alanını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak amacıyla çıkartılır.

Bakanlar kurulu da yönetmelik çıkartabilmektedir ancak bu anayasada belirtilmemiştir.

Hangi yönetmeliğin Resmi Gazete’de yayımlanacağını kanunlar belirler. Dolayısıyla her yönetmelik Resmi Gazete’de yayınlanacak diye bir şey yoktur. Genel olarak toplumun genelini ilgilendiren yönetmelikler Resmi Gazete’de yayımlanmaktadır.

Yönetmelik davalarına eğer ülkeyi ilgilendiriyorsa Danıştay, bölgeyi ilgilendiriyorsa Bölge İdare Mahkemesi bakar.

Genelge ve Yönerge: Normlar hiyerarşisinde yönetmelikten sonra genelge, genelgeden sonra ise son olarak yönergeler gelmektedir. Genelge ve Yönergeler Anayasada düzenlenmemiştir.

Kpss genel kültür vatandaşlık dersine ait Normlar Hiyerarşisi konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss vatandaşlık konusu Müeyyide (Yaptırım) Kavramı olacaktır.

, , , ,

16 Yorum Yapılmış Normlar Hiyerarşisi

  1. Muhammet 24 Kasım 2015 at 02:21 #

    Elinize saglikk

  2. cilt bakımı 15 Kasım 2015 at 22:01 #

    Anayasa mahkesmesi normları nelerdir

  3. MUSTAFA 06 Mayıs 2015 at 23:54 #

    BİLGİLER GÜNCELLENİYORMU?

  4. Rabia 27 Eylül 2014 at 20:45 #

    yaaa ben kpssyi nassil kazancam ya, moreller bozuk cunku kpss yarin ve ben inkilap cografya vatandasliga calismadim :////

  5. Said Halil AKBABA 26 Eylül 2014 at 01:10 #

    net bilgiler için teşekkürler

  6. efe 22 Eylül 2014 at 23:07 #

    bütün konuları neden yayınlamadınız

  7. efe 22 Eylül 2014 at 23:06 #

    konuların devamını bekleriz
    en kısa zamnda

  8. ECE 22 Eylül 2014 at 11:17 #

    çok açıklayıcı olmuş kısa ve öz olmuş kim hazırlamışsa ellerine sağlık teşekkür ederim:))

  9. derya 20 Eylül 2014 at 17:56 #

    tskler

  10. furkan 20 Eylül 2014 at 15:45 #

    güzel olmuş da umarım bilgiler yeterlidir

  11. yasin 14 Mayıs 2014 at 10:42 #

    gerçekten emeğinize sağlık çok iyi özet gibi olmuş ve çok kaliteli olmuş.

  12. aydnz 29 Nisan 2014 at 13:06 #

    Çok verimli olmuş. tşklr. . .

  13. MURAT SEZER YALABIK 18 Nisan 2014 at 17:13 #

    Süresi bir yılı aşmayan ve Türkiye’ye ekonomik yükümlülük yükleyen uluslararası antlaşmaların TBMM tarafından uygun bulunması şart değildir.

    yukarıdaki metinde sanki bir hata var yükleyen değil yüklemeyen olacak diye biliyorum yanılıyor da olabilirim
    ayrıca hazırlayanlara çok teşekkür ediyorum gerçekten güzel bir çalışma olmuş

  14. MUSTAFA 14 Aralık 2013 at 12:38 #

    ELİNİZE SAĞLIK ÇOK GÜZEL BİLGİLER

  15. gökhan 01 Aralık 2013 at 15:43 #

    bencede çok güzel açıklayıcı olmuş ellerinize sağlık

  16. aler 03 Kasım 2013 at 18:02 #

    çok açık bilgiler.teşekkürler

Bir Cevap Yazın