Fiilimsiler (Eylemsiler)

Fiilimsiler

Fiilimsiler (Eylemsiler) konusu KPSS Türkçe dersimizdeki bir diğer başlıktır. Bu konuda isim fiil ekleri ve örnekleri, sıfat fiil ekleri, görevleri ve zarf fiil konuları ele alınacaktır. Bir önceki konumuz ek fiillerdi. Şimdi de eylemsiler konusunu ayrıntılarıyla ve örnekleriyle işleyelim.

Fiilimsiler (Eylemsiler)

Fiilimsiler iş, oluş ve hareket bildiren ancak fiiller gibi çekimli olmayan sözcüklerdir. Yani kip, kişi ve zaman özelliği olmayan sözcüklerdir. Diğer bir tanımla fiilimsiler , eylem kök ya da gövdelerine getirilen; ama eylemin bütün özelliklerini göstermeyen sözcüklerdir.

Örnekler

Çalışması  

Sorunca 

Çalıştık Fiildir, çünkü kişi eki ve kip eki almıştır.

Fiilimsilere ait birkaç özelliğe değinelim ve sonrasında da fiilimsi türlerini inceleyelim.

  • Fiilimsilerin fiillerle ortak 2 özelliği vardır. Bunlar iş, oluş, hareket bildirmeleri ve olumsuz olabilmeleridir.
Örnekler

Gelip

Gelmeyip

  • Fiilimsiler isim soylu sözcüklerdir. İsim, sıfat ya da zarf olurlar.
Örnekler

Okumanın yararı

Çalışırken

  • Fiilimsiler yüklem olunca isim soylu yüklemdir ve isim soylulara gelen ek eylemler alırlar.
Örnekler

Ben de bu işi yanlış anlayanlardanım.

  • Fiilimsiler eylem, kök ya da gövdelerine getirilen ve yapım eki olan eylemsi ekleriyle oluşturulur.
Örnekler

Çalışması (”-ma” eki yapım ekidir ve fiili eylemsi yapmıştır)

Onun gelinden (Buradaki ek fiil ”gel” fiilini eylemsi yapmıştır. Hatırlarsak bir önceki konuda bahsettiğimiz ek fiiller de fiilleri eylemsi yapabiliyordu)

  • Her eylemsi yapısına göre türemiş sözcüktür. Ayrıca fiilimsiler cümlelerde yan yargı, yan cümlecik oluşturur. Kaç tane fiilimsi varsa o kadar yan cümlecik vardır.
Örnekler

Yağmurun yağmasına aldırmadan bahçede oynamaya devam eden çocuklar ıslandılar.

Düşünen insanların ürettikleri düşünceme göre daha sağlamdır.

Gerçekleri anlatmak isteyen sanatçıların topluma verebilecekleri, sanıldığının aksine daha fazladır.

Yukarıdaki belirtilen fiilimsilerin hepsi aynı zamanda yan yargı, yan cümlecik oluşturuyor.

Fiilimsi Türleri

Fiilimsiler cümlelerdeki görevlerine göre 3 türdedir. Bu türlere özgü de ekleri vardır.

1) İsim Fiil (Ad Eylem): İsim görevinde olan fiilimsilerdir. Yani isim tamlaması oluşturur, durum ekleri ve çoğul ekleri alırlar. İsim Fiil ekleri ”-me, -mak, -iş”.

Örnekler

Okumak

Gelmesini

Deyini

İsim Fiiller cümlelerde adlar gibi isim tamlamaları oluşturur, isim çekim ekleri alır.

Konunun uzaması (‘Uzaması’ kelimesi bir isim fiil ve cümlenin tamamı da belirtili isim tamlamasıdır.)

Okuma saati (‘Okuma’ kelimesi bir isim fiil ve cümlenin tamamı da isim tamlaması.)

Çakmak, yemek (aş), dolma, sarma, buluş (icat), görüş (fikir) gibi kelimeler fiilimsi değillerdir. Çünkü kalıplaşmış isimlerdir.

2) Sıfat Fiil: Sıfat eylemler, cümlelerde isimden önce gelip o ismi niteleyen, böylece sıfat tamlaması oluşturan fiilimsilerdir.

Örnekler

Çalınan harita

Pişm

Sıfat fiillerin nitelediği isim düşünce, adlaşmış sıfat olabilir.

Örnek

Ağlayan çok, gülen az

Sıfat Fiillerin 2 görevi vardır. Bunlar, sıfat olmak ve adlaşmış sıfat olmaktır.

Sıfat fiil yapan ekler için belirlediğimiz kod cümle: ”Anası mezar dikecekmiş”

-an (-en)

-ası (-esi)

-mez (-maz)

-ar (er, ir, ır, r)

-dik (-tık, -dığı, -diğimiz, -dığını)

-ecek (-acak, -eceğim, -acağım)

-miş (mış…)

Örnekler

Gülmeyen yüzler

Öpülesi el …. Olası

Benzer durumlarda…

Tanıdığını sanmıyorum.

Geleceğini söylemişti.

Yıkanmış sebzeler… Anlaşılmamış hadiseler…

Görünmez kaza… Anlaşılmaz sözler…

Sıfat fiiller ‘ecek, miş, er, mez, dik’ ekleri çekimli fiillerin haber kipi eklerine benzer. Bu nedenle sıfat fiillerle çekimli fiilleri karıştırabiliriz, cümleyi doğru okumalıyız.
Örnekler

Sınava girecekler yan sınıfta bekliyor.

Sınava girecekler onun söylediğine göre. (Buradaki fiildir, sıfat fiil değildir)

Anlaşılmaz, çözümlenemez, kişiyi mutlu etmez yönleri vardı. (Hepsi ‘yön’ kelimesini niteliyor ve sıfat fiildir.)

3) Zarf Fiil: Kpss Türkçe dersindeki fiilimsiler konusunun son başlığı olan Zarf fiilin ‘Zarf Eylem, Bağ Fiil, Bağ Eylem’ gibi adları da mevcuttur. Cümlelerde ne zaman sorusuyla zaman zarfı, nasıl sorusuyla da durum zarfı görevinde olan fiilimsiler zarf fiil olarak geçer.

Örnekler

Görünce anlarız. (Zaman zarfı mevcut)

Düşünerek konuşmalıyız. (Durum zarfı mevcut)

Zarf Fiil Ekleri ve Örnekleri

-ip : Koşup, koşmayıp, gelip

-erek: Gülerek, düşünmeyerek

-ken: Gelirken, çalışırken

-dikçe: Çalıştıkça, çalışmadıkça

-meden: Gelmeden, çalışmadan

-ince: Gelmeyince, konuşunca

-eli: Geleli, gideli

-esiye: Ölesiye

-meksizin: Durmaksızın

-e …… -e: Koşa koşa, diye diye

-ir …. -mez: Gelir gelmez, yatar yatmaz

-mek için (İsim fiil + için edatı): Çalışmak için

-diği için (Sıfat fiil + için edatı): Geldiği için, sorduğu için

-diği gibi (İsim fiil + gibi edatı): Geldiği gibi

-di mi: Geldi mi uyur.

– cesine: Ölürcesine

diye: Gelmedi diye.

Zarf fiillerden sonra virgül kullanılmaz. Aşağıdaki cümlelerdeki virgüller hatalıdır ve bu cümlelerde noktalama hatası mevcuttur.

Okula gidip , tüm ödevlerini yapmaya karar verdi.

Bizimle konuşup , kendini affettirmeyi düşünüyor.

İsim fiil ile zarf fiillerini aldıkları eklerden dolayı karıştırmayalım. Cümle içindeki kullanımlarına ve kelimenin verdiği anlamdaki köke bakarak bunu ayırt ediniz. Nasıl ve ne zaman sorularına cevap veriyorsa zarf fiildir, bunu da deneyerek bulabilirsiniz.

Çalışmadan başaramazsın. (Zarf fiil)

Çalışmadan hoşlanmam. (İsim fiil)

Kitabı okumadan kitapla ilgili konuşuyor. (Zarf fiil)

Yüksek sesle okumadan rahatsız oluyorum. (İsim fiil)

Fiilimsiler konusun son başlığındaki zarf fiiller, cümlelere koşul anlamı verebilirler.

Örnekler

Seni görünce ödevini hatırlar.

Test çözdükçe konu pekişir.

Kpss genel yetenek Türkçe dersindeki Fiilimsiler konusunu, başlıkları ve türleriyle beraber bu dersimizde inceledik. Bir sonraki Türkçe konumuz Yapısına Göre Fiiller ve Fiillerde Kayma olacaktır.

, , , ,

3 Yorum Yapılmış Fiilimsiler

  1. isimli 06 Kasım 2017 at 21:51 #

    site güzel

  2. Hülya Arslan 27 Mart 2017 at 01:02 #

    Çok teşekkürler sayenızde artıyı kaptım 😉

  3. isimsiz 30 Ocak 2017 at 10:54 #

    güzel site olmus elinizesağlık

Bir Cevap Yazın