sözcükte anlam

Sözcükte Anlam İlişkileri

Sözcükte Anlam konusunun ikinci kısmında anlam ilişkileri işlenmektedir.

Sözcükte Anlam İlişkileri

1) Yakın Anlamlı Sözcükler: Anlamı aynı olmayıp birbirine benzeyen ya da yakın olan sözcüklerdir. Yakın anlamlı sözcükler eş anlamlı sözcüklerle karıştırılmamalıdır. Çünkü yakın anlamlı sözcükler her zaman eş anlamlı sözcüğün yerini tutmaz ve cümle içinde kullanıldığında istediğimiz anlam ortaya çıkmaz.

Gezmek ve yürümek sözcükleri yakın anlamlıdır.

– Anadolu’yu gezdim. => normal bir cümle iken…
– Anadolu’yu yürüdüm. => birbirinin yerini tutmaz.

2) Eş Anlamlı Sözcükler: Yazılışları ayrı ancak anlamları aynı olan sözcüklerdir. Cümle içinde birbirinin yerine kullanılabilen eş anlamlı kelimelerin oluşma sebebi dilimize yabancı dillerden kelimelerin eklenmesiyle oluşmaktadır.

Kpss lisans Türkçe sorularında bize iki kelime verip bunlar eş anlamlı mıdır diye sormaz. Bize gerekli olan şey o sözcüklerin cümle içinde ne anlam kazandığıdır.

Bahtı kara.

Siyah önlüklü çocuk.

Bu iki cümlede kara ve siyah kelimeleri eş anlamlı olmasına rağmen cümle içerisinde kullanıldığında biri mecazi anlam biri gerçek anlam taşır ve bu ikisi eş anlamlıdır denilemez. Eş anlamlı olmanın ilk şartı kelimelerin öncelikle gerçek anlamda kullanılmasıdır.

Sözcükte anlam konusunda eş anlamlı sözcüklerle ilgili kpss bazında söyleyebileceğimiz diğer bir uyarıda eş anlamlı sözcüklerin kullanılmasıyla oluşan anlatım bozukluğudur.

– Bu maçı kazanacağına ihtimal ya da olasılık vermiyordu.

Görüldüğü üzere eş anlamlı iki sözcük aynı cümlede kullanıldığında ortaya bir anlatım bozukluğu çıkmaktadır.

3) Sesteş (Eş Sesli) Sözcükler: Yazılışları ve okunuşları aynı ancak anlamları farklı sözcüklerdir. Yüz, gül, yaz gibi sözcükler cümle içinde farklı anlam taşıyabilmektedir. Her sözcüğün yazılışı aynı diye sesteş diyemeyiz. Cümle içinde bu anlam değişebilir.

– Tenis maçında gözüne top çarptı.
– Çantasını dolabın gözünde unutmuş.

Bu iki cümlede geçen göz kelimesi aynı okunuşa sahip olabilir ama sesteş değillerdir. Çünkü ikinci cümledeki göz kelimesi yan anlam olarak kullanılmıştır. Sesteş özelliği aranabilmesi için ilk önce yine gerçek anlam taşıması şarttır.

4) Zıt (Karşıt) Anlamlı Sözcükler: Sadece anlamca birbirinin karşıtı olan sözcüklerdir. Zıt anlam aranabilmesi için yine ilk şart sözcüklerin gerçek anlamda kullanılmış olması gerekmektedir. Aynı şekilde olumluyu olumsuz yapan eklerle oluşan sözcükler zıt anlamlı olamaz.

Zengin – fakir, yüksek – alçak, uzun – kısa, gitmek – kalmak

kelimeleri zıt anlamlı iken;

gitmek –  gitmemek ya da sevmek – sevmemek

kelimeleri zıt anlam taşımaz, sadece anlamları olumsuza dönmüştür.

5) Genel – Özel Anlamlı Sözcükler: Bir türün tamamını kapsayan kelimeler genel, tür içinde sadece tek bir varlığı kapsayan kelimeler de özel anlamlı sözcüklerdir. Kpss sorularında ”hangi cümlede genelden özele gidilmiştir” ya da ”hangi cümledeki altı çizili sözcük genel – özel anlamdadır” tarzında sorular çıkmaktadır.

6) Nitel – Nicel Anlamlı Sözcükler: Kısaca bir varlık sayılabiliyorsa ya da ölçülebiliyorsa nicel anlamlı, sayılamıyor ya da ölçülemiyorsa o sözcük nitel anlamlı sözcüktür.

– Çocuğun kafasına büyük bir taş çarptı. => Nicel, ölçülebilir.

– Pazar bir anda kalabalık oldu. => Nicel, sayılabilir.

– Çok kötü bir yemek yapmıştı. => Nitel, sayılamaz ya da ölçülemez.

7) Soyut – Somut Anlamlı Sözcükler: Sözcükte anlam ilişkileri bakımından soyut ve somut anlamlı kelimeleri şu şekilde basit bir şekilde tanımlayabiliriz. Duyu organlarımızın herhangi biriyle algılayabildiğimiz sözcükler somut , algılayamadıklarımız ise soyut anlamlı sözcüktür diyebiliriz. Sözcükte anlam konusu içerisinde yer alan soyut – somut anlamlı sözcükler Kpss sınavı sorularında genelde somutlaştırma ve soyutlaştırma olarak karşımıza çıkmaktadır.

* Somutlaştırma: Soyut anlamlı bir sözcüğün cümle içinde somut anlama gelecek şekilde kullanılmasıdır.

– Fakirlere yardım etmek amacıyla bir organizasyon düzenledi. => Burada ”fakir” sözcüğü tek başına soyut bir anlam taşırken, ”fakir insanlar” anlamına dönerek somutlaştırılmıştır.

* Soyutlaştırma: Somut anlamlı bir sözcüğün cümle içinde soyut anlama gelecek şekilde kullanılmasıdır.

– Kardeşinde de hiç kafa yokmuş. => Burada ”kafa” sözcüğü tek başına somut bir anlam taşırken, ”akıl” anlamına dönerek soyutlaştırılmıştır.

8) Yansıma Sözcükler: Doğada bulunan seslerin taklidi ile oluşan sözcüklerdir. Bir sözcüğü yansıma sözcük olup olmadığını anlamak için sözcüğün köküne bakmamız yeterli olacaktır. Eğer sözcüğün kökü doğadaki bir sesi karşılıyorsa yansıma sözcüktür.

– Patırtı  => pat, havlama => hav, tıkırtı => tık bunlar yansımadır.
– Kükreme, sızıntı, ötmek gibi kelimeler yansıma değildir.

Bir sonraki konuda sözcükte anlam olayları işlenecektir.

, , , , , , , ,

21 Yorum Yapılmış Sözcükte Anlam İlişkileri

  1. Bahtiyar 27 Eylül 2016 at 13:49 #

    Belki sizin sayeniz’de kamu personeli olacağım emeğinize sağlık. Çok teşekkürler

  2. yiğit 20 Ağustos 2016 at 13:28 #

    teşekkürler

  3. Mira 04 Kasım 2015 at 19:41 #

    Çok yararlı her şey anlaşılır ben daha 3. sınıfa gidiyorum.Öğretmenimiz bu konuları internette veya aile yardımı ile çalışmamızı istiyor ve ben bu konuları ilk anlamamıştım şimdi çok iyi anladım ödevimden 100 aldım ve artık bu konuları biliyorum Türkçe sınavında da çok başarılı oldum çok teşekkürler.

    • Mira 04 Kasım 2015 at 19:45 #

      Ayrıca konuları kavradım diğer sınavdan 95 almıştım şimdi 100’e yükseldi tek bilmediğim bu zıt ve sesteş sözcükler vardı. Diğer sınıf arkadaşlarıma da önerdim ve bu sayede 100 aldığımı açıkladım. Hem matematikten ve Türkçe’den 100 aldığım için ailem bana ödül olarak tablet aldı tablet ile oyun oynamam yasak. Derslere çalışıyorum tabletle bir zevkli oluyor.

    • kübra 24 Temmuz 2018 at 13:28 #

      tatlılığa bak ya. tebrik ederim seni. geç olsada biraz

  4. Selim 04 Kasım 2015 at 19:37 #

    Biz daha 3. sınıfız bu konular biraz zor buradan yardım alarak sınavlara çalışıp ev ödevlerimi kolayca bitiriyorum.

  5. İbrahim 08 Ekim 2015 at 00:20 #

    Emeğinize sağlık, teşekkürler

  6. aylin 04 Temmuz 2015 at 03:21 #

    bu sitedeki konular meb onaylı anlatım mı ?

  7. fatih g 26 Haziran 2015 at 13:52 #

    sınava bir hafta kalamı keşfedilir bu site ya .. çok güzel gerçekten

  8. berna 01 Haziran 2015 at 17:11 #

    Emeğinize sağlık, çok teşekkür ediyorum

  9. nihat 30 Nisan 2015 at 08:47 #

    teşekkürler

  10. mehmet legend 01 Kasım 2014 at 19:49 #

    Çok iyi arkadaşlar basarilar

  11. fulya gümüş 24 Eylül 2014 at 09:46 #

    güzel anlatmıs:)))

  12. esra 07 Temmuz 2014 at 17:34 #

    harikasınız sizin sayenizde anlamadıgım yerlerı anladım cok güzel bir site bizim için hazırlamıs oldugunz cok güzl konular cok tesekkr ederiz Allah hepinizden razı olsun…

  13. fatoş 14 Haziran 2014 at 21:34 #

    gercekten anlaşılır hersey emegınıze saglık

  14. mustafa 11 Haziran 2014 at 01:26 #

    teşekkürler emekçi kardeşler

  15. erva 24 Aralık 2013 at 01:39 #

    emeği geçen herkese teşekkürler

  16. yasemin 26 Kasım 2013 at 12:38 #

    Çok güzel anlatılmış. Teşekkürler

  17. ilkim 29 Ekim 2013 at 20:07 #

    bütün konuları burdan not alıyorum dershaneye bile gitmeye kalmıyor emeği geçen herkese çok t.edrim:)

    • nihat 30 Nisan 2015 at 08:47 #

      bencede

    • Ayten 04 Kasım 2015 at 19:47 #

      Ben daha 3. sınıfım ve bana da çok işe yaradı.

Bir Cevap Yazın