Sıfatlarda derecelendirme http://www.kpsskonu.com Tue, 25 Dec 2018 12:47:50 +0000 tr-TR hourly 1 https://wordpress.org/?v=4.9.19 82898232 Sıfatlar http://www.kpsskonu.com/genel-yetenek/turkce/sifatlar/ http://www.kpsskonu.com/genel-yetenek/turkce/sifatlar/#respond Thu, 05 Jan 2017 03:43:38 +0000 http://www.kpsskonu.com/?p=5653 Sıfatlar Türkçe dersindeki sözcük türleri konusu içinde işleyeceğimiz bir diğer başlık olup KPSS, YGS ve LYS sınavları için de önem arz etmektedir. Sıfatlar ve örnekleri, sıfat tamlamaları, sıfatların türleri ve sıfatlarda derecelendirme içerikleri bu konumuzda paylaşılacaktır. Sıfatlar (Ön Adlar) Sıfatlar, cümle içinde isimlerden önce gelen ve o ismi niteleyen ya da belirten sözcüklerdir. Bir sözcüğün sıfat olabilmesi […]

Bu yazı Sıfatlar ilk olarak şurada görüldü: .

]]>

Sıfatlar Türkçe dersindeki sözcük türleri konusu içinde işleyeceğimiz bir diğer başlık olup KPSS, YGS ve LYS sınavları için de önem arz etmektedir. Sıfatlar ve örnekleri, sıfat tamlamaları, sıfatların türleri ve sıfatlarda derecelendirme içerikleri bu konumuzda paylaşılacaktır.

Sıfatlar (Ön Adlar)

Sıfatlar, cümle içinde isimlerden önce gelen ve o ismi niteleyen ya da belirten sözcüklerdir. Bir sözcüğün sıfat olabilmesi için bir isimden önce gelip o ismi niteleyip belirtmesi şarttır. Türkçe dersindeki sözcük türlerinden olan sıfatlar başlığına örneklerle başlayalım.

Örnekler

Öteki deniz

Yoğun sessizlik

Beş ağaç

Sıfat Tamlaması

Her sıfatın olduğu yerde bir isim de olduğuna göre sıfat tamlaması vardır.

Örnekler

Okunmuş kitaplar

Bozuk yemek

Sıfat tamlaması sıfat + isim şeklindedir. Ancak unvan sıfatları isimden sonra gelebilir.

Ahmet Bey

Sıfat tamlamaları takısız isim tamlaması gibi tamlama eki almaz.

Örnekler

Geniş kazak => Sıfat tam.

Yün kazak => Takısız is. tam.

Altın kalp => Takısız is. tam.

İyi kale => Sıfat tam.

Sıfat tamlamasında tamlanan eki olmadığına göre belirtisiz isim tamlamalarıyla karıştırılmamalı.
Örnekler

Yazlık evleri => Sıfat tam.

Yorgunluk hisleri => B.siz is. tam.

Saflık derecesine => B.siz is. tam.

Yükselme devrine => B.siz is. tam.

Yükseklik korkusuna => B.siz is. tam.

Düğünlük giysilerine => Sıfat tam.

Öğrencilerin başarı durumları => Zincirleme is. tam.

Öğrencilerin başarılı durumları => B.li is. tam.

Sıfatlar isim çekim eki almaz. Alırsa ya adlaşmış sıfat yani ad olur ya da zamir olur.

Örnekler

Küçüğün sesi => Buradaki ‘küçük’ adlaşmış sıfat oluyor. Tamlayan eki mevcut.

Evin Küçüğü => Buradaki ‘küçük’ kelimesi yine adlaşmış sıfat. Bu sefer tamlanan eki mevcut.

Bu kitap => ‘Bu’ kelimesi sıfat durumunda.

Bunun kitabı => ‘Bunun’ kelimesi ise burada zamir görevinde.

İsim çekim eki alan birkaç tane istisna sıfat mevcuttur.

Güzelim ev

Canım Anadolu

Söylediğim söz

Yazacağın mektup

Sıfat Çeşitleri

A) Niteleme Sıfatları: İsimleri renk, şekil ve durum yönünden niteleyen sıfatlardır.

Örnekler

Beyaz çiçek

Sivri tepeler

Mor yıllar

Niteleme Sıfatlarının Özellikleri:

Unvan Sıfatları: Kişilerin toplumdaki yerini ve konumunu belirten sıfatlardır. İsimden önce de sonra da gelebilir.

Örnekler

Doktor Mehmet Bey

Öğretmen Duyşen

Nuh Çavuş

Pekiştirme Sıfatları: Niteleme sıfatlarının anlamlarını güçlendirerek pekiştirme sıfatları elde ederiz.

İkilemeler Yoluyla Pekiştirme Örnekleri

Yüksek yüksek tepeler => Yineleme yöntemiyle

İrili ufaklı taşlar => Zıt anlamlı sözlerle

Yalan yanlış sözler => Eş ya da yakın anlamlı sözlerle

Şırıl şırıl sular => Yansıma sözlerle

Eğri büğrü yollar => Biri anlamlı biri anlamsız

Eciş bücüş çizgiler => İki anlamsız

Güzel mi güzel ev => mi edatıyla

M,P,R,S Yöntemiyle Pekiştirme Örnekleri

Masmavi deniz

Yemyeşil ova

Tertemiz ev

Sapsarı yüz

Bu yöntemle yapılan pekiştirmelerin bazılarında farklı olarak ses türemeleri görülebilir, buna dikkat ediniz.

Sapasağlam

Karmakarışık

Darmadağınık

Sıfatlara Gelen Küçültme Ekleriyle Pekiştirme Örnekleri

Sıcacık yer

Küçücük ev

Küçültme Sıfatları: Sıfatlara getirilen küçültme ekleri sıfatın anlamını ya daraltır ya da pekiştirir.

Örnekler

Güzelce ev => Daralttı

Minicik çocuk => Pekiştirdi

Küçültme Ekleri

-cik => Küçücük, minicik

-cek => Büyücek

-ce => Güzelce, genişçe, çokça

-imsi => Sarımsı, ekşimsi

-imtırak => Sarımtırak

Küçültme ekleri yapım ekleridir. O halde küçültme eki olan tüm sıfatlar yapısına göre türemiştir.
İsimlere gelen küçültme ekleriyle karıştırmamalıyız.

Örnek: Kitapçıkları aldık

Sıfatlarda Derecelendirme: Niteleme sıfatlarının anlamları miktar anlamlı sözcüklerle derecelendirilebilir. Niteleme sıfatından önce gelen ve bu sıfatın anlamını ”ne kadar” sorusuyla derecelendiren bu sözcükler sıfata dahil değildir. Bu sözcükle zarf ya da edat görevindedir. 4 derece vardır:

  • Eşitlik Derecesi: ‘Kadar, gibi’ edatlarıyla yapılır.
Örnek

Cennet kadar güzel vatan.

  • Üstünlük Derecesi: ‘Daha, -den daha’ ile yapılır.
Örnek

Daha zor bir ödev

  • En Üstünlük Derecesi: ‘En’ sözcüğü ile olur.
Örnekler

En güzel ses

En kolay sınav

En çalışkan öğrenci

  • Aşırılık Derecesi: ‘Çok, pek, hayli, oldukça, epeyce, fazla, fevkalade, ne, böylesine, ne kadar…’ gibi sözcüklerle yapılır.
Örnekler

Oldukça hızlı bir araba

Böylesine yararlı bir kitap

Çok zor ödev

Adlaşmış Sıfat: Niteleme sıfatının nitelediği isim söylenmezse, ismin aldığı ekler sıfata eklenmişse o niteleme sıfatı sıfat olmaktan çıkmış demektir. İsim gibi kullanılmıştır. Böyle sıfatlara adlaşmış sıfat denir. Yani bu sıfat artık addır.

Örnekler

Yüksekten korktuğunu bilmiyordum (Yüksekten = Yüksek yerden)

Kurunun yanında yaş da yanar.

Gökyüzü maviydi.

Yeşilin her tonunu bu dağlarda görenler, hayranlıklarını görmeyenlere anlatıyorlardı.

Adlaşmış sıfat niteleme sıfatlarının özelliğidir. Ancak belirtme sıfatlarının çeşitlerinden sayı sıfatları ve ‘-ki’ ekiyle türeyen sıfatlar da adlaşmış sıfat olabilir. Bu üçünün dışındaki sıfatlar (işaret, belgisiz, soru) ad gibi kullanıldığında adlaşmış sıfat olmaz, zamir olur.

On öğrenciyi beşinci sırada aldık. (İkisi de sayı sıfatıdır.)

Evdeki eşyaları bahçedekilere ekledi. (Bahçedekilere = Bahçedeki eşyalara)

Hiçbirini kırmadı. (Adlaşmış sıfat değildir. ‘Hiçbirini’ kelimesi zamir görevindedir.

Genel Not: Sıfat tamlamaları kimi zaman sıfat + zamir şeklinde de olabilir.

”Her şey , hiç kimse, nasıl biri, iyi biri, bir şey, hiçbir şey” Bu örneklerin hepsinde ilk sözcükler sıfat, ikinci sözcükler zamir görevindedir.

Niteleme sıfatlarını kısaca tanımlamak gerekirse, isme sorulan ”nasıl” sorusunun cevabıdır diyebiliriz.

B) Belirtme Sıfatları: Kpss Türkçe dersindeki sıfatlar konusunda yer alan belirtme sıfatları isimleri belirtmektedir. İsimlere ”hangi, kaç, kaçıncı, kaçar” gibi soruların sorulmasıyla bulunan sıfatlardır. Belirtme sıfatlarının 4 çeşidi vardır.

1) Sayı Sıfatları: İsimlerin sayılarını belirtir ve 5 çeşittir:

  • Asıl Sayı Sıfatları: On elma, tek kitap, bir çift kalem, bir düzine… Kaç sorusu sorulur.
  • Sıra Sayı Sıfatları: Onuncu, birinci, ilk, son, ortanca… Kaçıncı sorusu sorulur.
  • Üleştirme Sayı Sıfatları: Birer, onar, üçer, beşer… Kaçar sorusu sorulur.
  • Kesir Sayı Sıfatları: Yüzde on, çeyrek, yarım, bütün… Kaçta kaç sorusu sorulur.
  • Topluluk Sayı sıfatları: İkiz, üçüz… Kaçız sorusu sorulur.
Sayı sıfatları ad gibi kullanılınca adlaşmış sıfat yani ad olur.

Örnek: Beşte birini aldım (ad almıştır)

‘Bir’ sözcüğü tek anlamındaysa asıl sayı sıfatı, herhangi bir anlamındaysa belgisiz sıfat olur.

Kapıda bir adam seni bekliyor.

Odada bir kişi kalmış

2) Belgisiz Sıfatlar: Belgisiz sıfatta isme ‘hangi’ sorusu sorulur ancak belli belirsiz isimleri belirtir.

Her an, her şey, her biri, hiç kimse, hiçbir, birkaç, biraz, bir çok, bir takım, bazı, herhangi bir, bir, tüm, bütün, başka, fazla, az, çok, çoğu, kimi, falan, filan, dört beş tane…
 Bütün sınıf => Burada ‘bütün’ belgisiz sıfattır.

Bütün ekmek => Ancak burada ‘bütün’ kesir sayı sıfatıdır.

Belgisiz Sıfatlar isim gibi kullanıldığında belgisiz zamir olurlar.

Hiçbir öğrenciyi görmemiş => Hiçbirini görmemiş (İlkinde belgisiz sıfat, ikinci cümlede belgisiz zamir oluşmuş.)

Fazlasını istemem. => belgisiz zamir

Çoğu gün gelmedi => belgisiz zamir

Kimi gün gelmez => belgisiz zamir

Kimi ağzıma giriyor, kimi burnuma giriyor … 🙂 => belgisiz zamir

Birtakım ‘bazı’ anlamındaysa belgisiz sıfattır ve birleşik yazılır. Ancak ”bir takım elbise, bir takım kurduk” örneklerinde ayrı yazılır.

3) İşaret Sıfatları: İsme ‘hangi’ sorusu sorulur. İsimleri işaret yoluyla belirtir.

öte, beri, öbür, diğer, işte, böylesi, yukarı, aşağı, ileri, geri…
Örnekler

Bu iş, şu ev, o gün, böyle soru, şöyle iş, öyle durum, öteki gün, beriki sıra….

İşaret sıfatları isim gibi kullanıldığında işaret zamiri olur.

Öteki kişi gelsin => Öteki gelsin (İlk cümlede işaret sıfatı, ikinci cümlede işaret zamiri mevcut.)

Bu işaret sıfatlarından başka ‘-ki’ ekiyle türeyen işaret sıfatları da vardır. Ya ‘-deki’ ya da ‘-ki’ şeklinde eklenen bu ek o sözcüğü sıfat yapar.

Örnekler

Evdeki işler.

Evin önündeki arabalar.

‘-ki’ ekiyle türeyen işaret sıfatları isim gibi kullanıldığında adlaşmış sıfat yani ad olurlar.

Örnekler

Evdekileri, masadakini, dünküne, bugünkü….

4) Soru Sıfatları: Cümle içinde isimden önce gelen, isim çekim eki almayan o ismi soru yoluyla belirterek sıfat tamlaması oluşturan soru sözcükleridir.

Örnekler

Hangi çocuk

Nasıl soru

Ne kadar para

Ne iş

Kaç kişi

Kaçıncı sıra

Kaçar kişi

Kaçta kaç hisse

Neredeki ev

Kimdeki eşya

Soru sıfatları isim çekim eki aldığında, isim gibi kullanıldığında soru zamiri olurlar

Hangi öğrenci gelecek? => Hangisi gelecek? (İlk cümlede soru sıfatı, ikinci cümlede soru zamiri mevcut.)

Soru sıfatı bazen cümleye soru anlamı vermeyebilir.

Hangi evde oturduğunu bilmiyorum.

Kaçar lira düştüğünü hesapladın mı? ( Burada soru anlamını -mı eki vermiştir)

Soru Sıfatı – Soru Zamiri Örnekleri

Hangi derste yazılıyız? => Soru sıfatı

Hangisinin ödevi yok? => Soru zamiri

Ne kadar paran var? => Soru sıfatı

Ödevin ne kadarı bitti? => Soru zamiri

Kimdeki kitap güzel? => Soru sıfatı

Neredekini beğendin? => Soru zamiri

Kpss genel yetenek Türkçe dersine ait sözcük türleri içindeki Sıfatlar konusunu tamamladık. Bir sonraki Kpss Türkçe dersimizin konusu Zamirler olacaktır.

 

Bu yazı Sıfatlar ilk olarak şurada görüldü: .

]]>
http://www.kpsskonu.com/genel-yetenek/turkce/sifatlar/feed/ 0 5653