Psikolojinin Temel Yaklaşımları
Psikolojinin Alt Dalları
Psikolojide Araştırma Yöntemleri
Gelişim Psikolojisi Temel Kavramlar
Gelişimi Etkileyen Faktörler
Gelişimin Temel İlkeleri 
Gelişim Görevleri - Havighurst
Fiziksel Gelişim 
Bilişsel Gelişim Kuramı 
Piaget Kuramı Temel Kavramlar 
Piaget'in Bilişsel Gelişim Dönemleri
İşlem Öncesi Dönem 
Somut İşlemler Dönemi  
Soyut İşlemler Dönemi
Vygotsky ve Sosyokültürel Gelişim Kuramı
Vygotsky Kuramı Temel Kavramlar
Bruner'ın Bilişsel Gelişim Dönemleri
Yetişkinlerde Bilişsel Gelişim
Mizah Gelişimi
Oyun Gelişimi
Dil Gelişimi
Piaget ve Dil Gelişimi
Vygotsky Dil Gelişimi
Ahlak Gelişimi
Piaget Ahlak Gelişimi
Kohlberg Ahlak Gelişimi

Gelişim Psikolojisi konuları Kpss’de Eğitim Bilimleri alanında yer almaktadır. Gelişim psikolojisi konusunda kpss’de her yıl 12 soru çıkmaktadır. Ancak eğitim bilimleri soru sayısı değiştiği için bu yıl bu dersinde soru sayısı aynı oranda değişecektir. Soru sayısı az olmasına rağmen konu anlatımı diğer konularla aynı ya da daha fazladır. Burada konuya göre soru paylaşımında bir adaletsizlik göze çarpmaktadır. Ancak bunun için herhangi bir adım atılmamakta ve her yıl konusu bol olan bir konudan 12 soru çıkmaktadır. Böylece birçok memur adayı az soru için birçok konuya çalışmaya mahkum edilmektedir.

Gelişim Psikolojisi konuları; Psikolojiye giriş, Temel kavramlar ve Gelişimi etkileyen faktörler, Gelişimin temel ilkeleri, Gelişim görevleri, Bilişsel gelişim kuramları, Dil gelişimi, Ahlak gelişimi Kişilik gelişimi ve Bireysel farklılıklar gibi birçok derin konudan oluşmaktadır. Kpss soru bazında belki bu derse az soru ayırmaktadır ve bu az soru için bizim çok çalışmamız gerekmektedir… doğru. Ancak gelişim konuları sizi yormayacaktır ve Gelişimin Eğitim Bilimleri konuları arasında en çok zevk alacağınız bir ders olduğunu göreceksiniz. Umarız bu bilgiler sadece kpss sınavında değil , ilerki hayatınızda da sizlere fayda sağlar.

Herkese Başarılar.

Bu yazı Kpss Gelişim Psikolojisi ilk olarak şurada görüldü: .

Kohlberg Ahlak Gelişimi, aslında bir önceki konu olan Piaget’in Ahlak Gelişimi ile bağıntılı bir konudur. Eğitim Bilimleri, Gelişim Psikolojisi konuları içinde önemli bir yere sahip olan Kohlberg Ahlak Gelişimi başlığına, KPSS sorularında ve cevap şıklarında seçenek olarak da sıkça rastlamaktayız. Bir önceki konu başlığımız Piaget ahlak gelişimiydi, şimdi de Kohlberg Ahlak Gelişimi konusunun ayrıntılarını inceleyelim.

Kohlberg Ahlak Gelişimi

Kohlberg Ahlak Gelişimi, Piaget’in ahlak kuramının aslında yeniden anlamlandırılmasıdır. Kohlberg, bu kurama dayalı olarak kendi kuramını geliştirmiştir. Kohlberg, Piaget’in ahlak kuramındaki temel doğrulara bağlı kalmasıyla beraber, ahlaki ikilem içeren bazı hikayeler kullanmıştır. Bu hikayelerde, bireyin davranışları ”doğru – yanlış” cevaplarıyla ilişkilendirilir. Fakat Kohlberg ahlak gelişimi kuramını ”doğru – yanlış” cevaplarına göre değil, bu cevaplara yapılan açıklamalarla ortaya çıkarmaktadır.

Kohlberg’e göre ahlaki evreler düzenli bir sıra izlemektedir. Bir sonraki evreye ancak bir önceki evre sindirilince geçilebilir.

Her basamak bir sonraki basamağın ön koşuludur. Her birey farklı evrelerde sonlanabilir.

Bilişsel gelişim, ahlaki gelişim için ön koşuldur fakat yetersizdir. Ahlaki gelişim için empati şarttır.

Kohlberg, insanların altı yargı aşaması geçirdiğini söylemiştir ve bunları üç düzey içerisinde açıklamıştır. Bunlara genel olarak bir bakalım ve sonra ayrıntılarına geçelim.

1. Gelenek Öncesi Düzey

• Ceza ve İtaat Eğilimi
• Saf Çıkarcılık (Araçsal İlişkiler Eğilimi)

2. Geleneksel Düzey

• İyi Çocuk Eğilimi (Kişilerarası Uyum)
• Kanun ve Düzen Eğilimi

3. Gelenek Sonrası Düzey

• Toplumsal Sözleşme Eğilimi
• Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi

Gelenek Öncesi Düzey

Kohlberg’e göre gelenek öncesi düzeyde, ihtiyaç karşılanırken otoriteye itaat ve çıkarlar göz önünde tutulmaktadır. Davranışın fiziksel etkileri önemlidir ve İD baskındır.

İtaat ve Ceza Dönemi: Davranış sonucunda sadece doğru ve yanlışa bakılır. Doğru ve yanlışı belirleyen ödül ve cezadır. Otorite varsa kural vardır. Birey bu aşamada dürtüsel hareket eder ve kurallar tamamen dışsaldır.

Davranışın yapılıp yapılmaması, otoriterin varlık, yokluk durumuna göre değişmektedir.

Saf Çıkarcı Dönem (Araçsal İlişkiler Eğilimi): İhtiyaç karşılandığı sürece kurallara uyulur. Birey için her şey karşılıklıdır. Doğru olan, diğer insanların ihtiyaçlarını da dikkate alan somut ve pragmatik bir alışveriştir.

Geleneksel Düzey

Birey kişi sayısını biraz daha genişletecektir ve bu dönemle birlikte birey, ilk kez kendi ihtiyaçlarını ikinci plana atacaktır. Empati yeteneğiyle birlikte birey artık kendini başkalarının yerine koyabilmektedir.

Geleneksel düzeyde grubun beklentileri bireyin kendi beklentileri kadar değerlidir. Grupsal bir bencillik anlayışı vardır. Kendi bulunduğu grup, diğer gruplardan üstün tutulmalıdır.

İyi Çocuk Eğilimi (Kişilerarası Uyum): Çevresindeki insanların ihtiyaçları ve beklentilerine, kendine biçilen role göre davranır. Grubuna karşı düşünceli ve özverilidir. Bu süreçte artık birey, olayları çevresindeki kişilerin gözleriyle görmeye başlar, yani empati kurar.

Kanun ve Düzen Eğilimi (Toplumsal Uyum): Değer yargıları, kurallar toplumun düzeni için olmazsa olmaz olarak görülür. Dolayısıyla kanunların, yönetmeliklerin değiştirilmesine, ihlaline karşı çıkarlar. Kanun ve düzen eğiliminde genel anlamda yasaların, kanunun üstünlüğü esastır.

Gelenek Sonrası Düzey (İlkeli Ahlak)

Kohlberg ahlak gelişimi konusunda gelenek sonrası düzeyde artık çıkarcılık tamamen bitmiştir. Bağımsız değerler sistemi oluşmuştur. Gelenek sonrası düzeyde yer alan bireyler, mevcut otoriteden bağımsız olarak toplumsal düzeni, yasaları, kanunları artık sorgulayabilmektedir.

Kohlberg, Piaget’in her bireyin soyut işlemler dönemine çıkamayacağı bilgisine paralel olarak, insanların büyük bir kısmının geleneksel düzeyden ahlaki yargılarda bulunduklarını, gelenek sonrası düzeye çok az sayıda insanın çıkabileceğini belirtmiştir.

Toplumsal Sözleşme Eğilimi: Toplumun üzerinde anlaştığı konular korunmalıdır. Ancak ihtiyacı karşılamayan düzenler toplum yararına değiştirilebilir.

Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi: Sistem ve kurallardan çok insan hakları, özgürlük, adalet, demokrasi gibi ilkeler ön planda tutulur. Yarar tüm insanlık içindir. Etik ilkeler göz önünde tutulur ve ahlak üstü bir anlayış oluşur. Evrensel ahlak düzeyi, bireyin ahlak ilkelerini kendinin seçip oluşturduğu, ahlak gelişiminin son aşamasıdır.

Kohlberg’e Yapılan Eleştiriler

Diğer düşünürler ve ahlak kuramları savunucuları tarafından bazı eleştiriler yapılmıştır. Bunları madde olarak sıralayalım:

• Kohlberg sadece ahlaki düşünce üzerinde yoğunlaşmıştır. Davranışa yansıyıp yansımaması üzerinde durmamıştır.
• Sadece adalet üzerinde durmuştur. Kuramında Adalet = Ahlak anlayışı vardır.
• Cinsiyet ve kültürel farklılıklar göz ardı edilmiştir.

KPSS Eğitim bilimleri Gelişim Psikolojisi dersine ait Kohlberg Ahlak Gelişimi kuramını bu bölümde inceledik. Bir sonraki gelişim psikolojisi dersimizin konusu Gilligan Ahlak Gelişimi olacaktır.

Bu yazı Kohlberg Ahlak Gelişimi ilk olarak şurada görüldü: .

Piaget Ahlak Gelişimi konumuzda ahlak gelişim evrelerini ve bu evreleri özelliklerini ele alacağız. Piaget bilişsel gelişimde olduğu gibi ahlak gelişiminde de önemli katkılar sağlamıştır. Önceki konumuzda Ahlak Gelişimi konusunu incelemiş ve ahlak gelişimine giriş yapmıştık. Sıradaki kpss gelişim psikolojisi dersi konumuz Piaget Ahlak Gelişimi olacaktır.

Piaget Ahlak Gelişimi

Piaget’e göre ahlak gelişimi, bilişsel gelişime paralellik göstererek ilerler. Bilişsel gelişimi etkileyen faktörlerin ahlak gelişimini de etkilediğini savunur. Bu sebeple ahlak gelişimdeki üst düzeyde gelişim gösterilebilmesi için bilişsel gelişimde üst düzey gelişimin gerçekleşmesi gerekir. Ancak bunun tersi doğrudur diyemeyiz çünkü üst düzey bilişsel gelişime ulaşmış herkes üst düzey ahlaka sahip olmuş olamaz.

Piaget ahlak öncesi evre, dışa bağımlı ahlak, ahlaki özerklik olarak üç dönemde ahlak gelişimini incelemiştir.

Ahlak Öncesi Evre (0-5 yaş)

Piaget 5 yaşına kadar çocukların çevresinde gördüğü olayları aynen taklit ettiğini söyler. Yani çevrelerinde gördükleri olayların ne oldukları, ne anlama geldikleri hakkında fikri yoktur. Yetişkinlerin otoritesine körü körüne bağlıdırlar. Bu dönem Piaget’in bilişsel kuramında duyusal motor ve işlem öncesi döneme denk gelmektedir. Çocukta empati duygusu yoktur. Çocukta bu dönemde hakim olan benmerkezci yapı bunu engellemektedir.

Dışa Bağımlı Ahlak (Ahlaki Gerçekçilik- Heteronom Ahlak) Evresi (6-10 yaş)

6-10 yaş arasındaki çocuklar artık çevrelerindeki olayların anlamlarını kısmen de olsa anlamaya başlarlar. Kurallara mutlak uyum bu dönemin temel özelliğidir. Çocuklara göre kural büyük bir otorite tarafından konulmuştur ve asla sorgulanamaz. Yanlış davranış bu dönemdeki çocuklara göre otomatik olarak cezayı gerektirir. Fakat kendileri de kesin ve değişmez olarak kabul ettikleri bu kurallara uymakta zorlanırlar. Bu evrede çocuklar olayın nedenini, niyetini sorgulamaz. Onlar için nesnel olan sonuç önemlidir.

Ahlaki Özerklik (Otonom Ahlak) Evresi (11 yaş ve üzeri)

Bu evreden itibaren çocuklar kuralların insanlar tarafından konulan basit şeyler olduğunu anlar. Kuralların isteğe ve faydasına göre değiştirilebileceğini anlarlar. Bir kural çiğnenmişse sonuca değil önce nedene ve niyete bakılır ve ahlaki değerlendirme buna bağlı olarak yapılır. Bu evrede nesnel sorumluluk önemini yitirmiş öznel sorumluluk ön plana getirilmiştir.

Bilişsel gelişim kuramına göre bireyler bir alt dönemin sonlarına doğru üst dönemin özelliklerinin belirtilerini göstermeye başlar.

Kpss eğitim bilimleri gelişim psikolojisi dersi Piaget Ahlak Gelişimi konusunu tamamladık. Bir sonraki gelişim psikolojisi dersi konumuz Kolhberg ve Ahlak Gelişimi olacaktır.

Bu yazı Piaget Ahlak Gelişimi ilk olarak şurada görüldü: .

Ahlak Gelişimi hem gelişim ile hem de bilişsel gelişim ile alakalıdır. Ahlak Gelişimi konumuzda psikanaliz kuramlarında ve öğrenme kuramlarında ahlak gelişimi konularını inceleyeceğiz. Önceki konumuzda Vygotsky Dil Gelişimi konusunu tamamlamıştık. Sıradaki kpss gelişim psikolojisi dersi konumuz ise Ahlak Gelişimi olacak.

Ahlak Gelişimi

Ahlak gelişimi bireyin yaşadığı toplumun kurallarını içselleştirmesi olarak tanımlanabilmektedir. Birey bu içselleştirmeyi gerçekleştirirken yeni değerler sistemi oluşturur ve kendinden de bir şeyler katar. Bunu yapmak içinde bilişsel gelişimde bir düzey gerektirir.

Yapılan bazı tanımlamalara göre ahlak; doğruyu yanlıştan ayırt etme, bu ayrıma göre davranma, erdemli davranışlar ile onur duygusunu yaşama ve insanın kuralları çiğneyen eylemleri için suçluluk duymasıdır.

Psikanaliz Kuramlarında Ahlak Gelişimi

1. Frued

Çocukların ahlak kurallarını faillik evrede, kendi cinsiyetteki ebeveynlerinden özdeşim yolu ile öğrenirler. Bu özdeşim sonucu çocukta süperego ortaya çıkmaktadır.

Süperego vicdan ve ego ideali olarak iki bölümden oluşur. Vicdan bireyin yapmaması gerekenleri, ego ideali ise yapması gerekenleri içermektedir. Kişi vicdanının sözünü dinlemez ise suçluluk hissedecektir. Eğer ego idealinin isteklerine yerine getiremez ise utanç hisseder. Frued’a göre kişinin vicdan ve ego ideallerine uygun davranmasının nedeni bu suçluluk ve utanç duygularıdır.

2. Erikson

Erikson’un ahlak gelişimi ile ilgili fikirleri bir çok yönden Frued ile uyuşmaktadır. Faka Frued’un görüşünden farklı olarak ahlak gelişim sürecinde anne ve babanın birlikte bir etkis olduğu görüşünü savunur.

Erikson suçluluk ve utanma duygularının yanı sıra gururu da düşüncesine eklemiştir. Çocuğun sadece suçluluk ve utanma duygularından kaçmadığını aynı zamanda kendisi ile gurur duyduğunu savunur.

Öğrenme Kuramlarında Ahlak Gelişimi

1. Skinner / Edimsel Koşullanma

Çocuğun ahlaka uygun davranış gerçekleştirdiğinde pekiştirilmesini, uygun olmayan davranışlarında ise cezalandırılması gerektiğini savunur.

2. Sosyal Öğrenme / Bandura

Bandura bireylerin çevresindeki diğer insanları gözlemleyerek doğrudan ceza ve pekiştirme ile öğreneceklerinden fazlasını öğrenirler.

Kpss eğitim bilimleri gelişim psikolojisi dersi Ahlak Gelişimi konusunu tamamladık. Bir sonraki gelişim psikolojisi dersi konumuz Piaget ve Ahlak Gelişimi olacaktır.

Bu yazı Psikanaliz ve Öğrenme Kuramlarında Ahlak Gelişimi ilk olarak şurada görüldü: .

Vygotsky Dil Gelişimi konusunda Vygotsky’nin Piaget’in dil gelişimi kuramı ile farklı ve benzer yönlerini inceleyeceğiz. Vyotgotsky eğitim alanında birçok çalışma yapmıştır. Bu çalışmalarının bir bölümü ise dil gelişimi üzerinedir. Vygotsky dil gelişimini evrelere ayırarak açıklamıştır. Önceki kpss konumuzda Piaget ve Dil Gelişimini işlemiştik. Sıradaki konumuz ise Vygotsky Dil Gelişimi olacak.

Vygotsky Dil Gelişimi

Dil ile zihin arasında çok güçlü bir etkileşim olduğunu savunan Vygotsky, 2 yaşa kadar düşünme ve konuşmanın birbirinden bağımsız olduğunu, 2 yaşından sonra bu ikili arasında güçlü bir etkileşim olduğunu savunur.

1. Özel Konuşma (Benmerkezi Konuşma – Ben İçin Konuşma)

Çocuk yüksek sesle ve kendi kendine konuşur. Çocuk bir problemle karşılaştığında özel konuşma sayesinde kendine rehberlik eder ve problemlerin çözümünü kolaylaştırır. Vygotsky benmerkezci konuşmanın ortadan kaybolmadığını savunur. Sadece içsel konuşmaya dönüşür ve üst düzey düşünme becerisini sağlar.

2. İçsel Konuşma

7 yaşından itibaren ortadan kalkan benmerkezci konuşma yerini içsel konuşmaya bırakır. Çocuk içinden sessizce düşünür. İçsel konuşma Vygotsky’e göre konuşma gelişiminin en son evresidir. Fakat aslımda çocuktaki benmerkezci düşünceyle aynı  işleve sahiptir. Dışından konuşma, düşüncenin sözcüklere dönüşmesi, maddeleştirilmesi ve nesneleştirilmesidir. İçinden konuşmada ise süreç tersine döner. Konuşma içsel düşünmeye döner. (Vygotsky, 1985)

3. Kavram Gelişimi

Vygotsky kavram gelişimi ile Piaget’in kuramına karşı bir düşünce getirmiştir. Piaget kardeş kavramı gibi kavramların ancak 11-12 yaş civarında kazanılacağını belirtir. Vygotsky ise bu konuda herhangi bir ayrım yapmaz. Bu kavramlar ikiye ayrılır:

a. Kendiliğinden Edinilen Kavramlar

Bu kavramlar gündelik hayatta kullanılan kavramlardır. Bu türdeki tüm kavramlar tümdengelim yolu ile öğrenilen kavramlardır. Bu kavramlar öğrenilirken çocuk büyüklerinden gördükleri davranışları sözlü tekrarlar şeklinde tekrar ederler. Vygotsky buna kişisel konuşma demektedir.

b. Öğretilen Kavramlar

Öğretilen kavramlar gündelik hayatta değil okulda karşılaştığımız kavramlardır. Önce tek bir kavram öğrenilir, sonra bu kavramın ilişkilerini öğrenir ve genelleme yapar. Yani öğretilen kavramlar tümevarım yoluyla edinilmektedir.

Dil gelişiminde belirli dönem ve evreler için verilen yaş aralıkları bireyden bireye farklılık gösterebilir. Dilin gelişimi çocuğun içinde bulunduğu çevre, ailenin sosyal ve ekonomik durumu, cinsiyet, iki dillilik, çevresel faktörler gibi olaylardan etkilenir. Uyarıcılar açısından zenginleştirilmiş bir çevre çocukların dil gelişimini olumlu yönde etkiler. Bu çocukların akranlarına göre dil gelişimlerinin üst düzeyde olduğu görülür. Kız çocukları genellikle erkeklerden daha önce konuşmaya başlar ve sözcük kapasiteleri daha fazladır. İkiz çocuklar mimikleriyle de anlaştıkları için konuşmaya genellikle daha geç başlarlar. İki dil kullanılan bir ortamda büyüyen çocukların da dil gelişimi daha yavaştır. Çocuğun geçirebileceği hastalık ve bazı kazalar da dil gelişimini olumsuz etkileyebilir.

Kpss eğitim bilimleri gelişim psikolojisi dersi Vygotsky Dil Gelişimi konusunu inceledik. Sonraki gelişim psikolojisi konumuz Ahlak Gelişimi olacaktır.

Bu yazı Vygotsky Dil Gelişimi ilk olarak şurada görüldü: .

Piaget ve Dil Gelişimi konusunda Piaget’e göre dil gelişimi ve dil gelişimi evrelerini inceleyeceğiz. Piaget dil gelişiminde dönemler halinde görülen konuşma çeşitlerini ortaya koymuş ve dil gelişiminin evrelere ayırmıştır. Önceki kpss konumuzda Dil Gelişimini incelemiştik. Sıradaki konumuz ise Piaget ve Dil Gelişimi olacak.

Piaget ve Dil Gelişimi

Piaget’e göre dilin gelişimi bilişsel gelişime bağlıdır. Dil gelişimi daima bilişsel gelişimle paralel ilerler ve bilişsel gelişimin önüne geçemez. Dil gelişimi ve sembolik oyun arasında güçlü bir ilişki vardır. Piaget çocuk konuşmaları üzerinde yaptığı araştırmalar sonucunda benmerkezci ve sosyalleşmiş konuşma olarak çocuk konuşmalarını ikiye ayırmıştır. Dil gelişiminin olgunlaşması sürecinde konuşma süreci benmerkezci konuşmadan başlar ve sosyalleşmiş konuşmaya geçer. Ve benmerkezciliğin bu geçiş sonrasında ortadan kalktığı görülür.

1. Otistik Konuşma (0-2 yaş)

Piaget bebeklik yıllarındaki konuşmaları bu şeklide değerlendirir. Süreç daha çok morgem ve telegrafik özellikler taşır.

2. Benmerkezci Konuşma (3-6 yaş)

Çocuk bu dönemde çevreyle bir iletişim çabası göstermez ve kendi hakkında konuşur. Karşısındaki kişinin onu dinleyip dinlememesi, cevap vermemesi çocuk için önemli değildir. Monolog tarzda bir konuşma görülür. Piaget’e göre okul öncesi dönemdeki çocukların yarısı bu bu şekilde davranmaktadır.

3.Sosyalleşmiş Konuşma (7 yaş ve sonrası)

Çocuk bu dönemde karşısındakilerden isteklerde bulunur, bazen kızar, bazen soru sorar. Yani bir iletişim ve etkileşim halindedir.

4. Piaget’e Göre Dil Gelişiminin Evreleri

a Agulama

Ağlama (0-2 ay): Refleksif ve bilinçsiz tepkidir. Bebeğin ihtiyaçlarını belli eder.

Babıldama (2-6 ay): Bebek anlamsız ve bilinçsiz sesler çıkarmaya başlar. Çevreyi ve çıkardığı seslere verilen tepkileri gözlemler. Chomsky bu evre de bebeklerin dünya dillerindeki tüm sesleri çıkardıklarını söyler. Yani bu evrenin evrensel olduğunu savunur.

Çağıldama (Heceleme ) (6-12 ay): Ünlü ve ünsüz harfleri sıraya koyarak sesler çıkarmaya başlar. “ba-ba, ma-ma gibi..”

b. Tek Sözcük (Morgem) (12-18 ay)

Anlamlı ilk sözcüklerin söylendiği, dil gelişimi açısından en kritik dönemdir. Bebek söylediği tek kelime ile çok şey anlatmaya çalışır.

c. Telgrafik Konuşma (18-24 ay)

Bu evrede artık sözcükler birleştirilmeye başlanır. 2- 3 sözcük yan yana getirilerek kısa yoldan anlam iletilir.

d. İlk Gramer Konuşması (24-60 ay)

Çocuk gramer kazanmaya başlar yani cümle yapı ve kurallarını öğrenmeye başlar. Kelime kapasitesi hızla artar, ilk kurallı cümle ortaya çıkar. 24kelime sayısı 500-600’e çıkar. 30 aylık bir çocuk 300-400 kelime kullanırken, 72 aylık olduğunda ise 8000-12000 kelime kullanmaktadır. Yani 3-6 yaş arasında kelime bilgisinde büyük bir artış olmaktadır.

Kpss eğitim bilimleri gelişim psikolojisi dersi Piaget ve Dil Gelişimini konusunu inceledik. Bir sonraki gelişim psikolojisi dersi konumuzda ise Vygotsky ve Dil Gelişimini inceleyeceğiz.

Bu yazı Piaget ve Dil Gelişimi ilk olarak şurada görüldü: .

Dil Gelişimi, bedensel ve bilişsel gelişime paralel olarak ilerlemektedir. Dil Gelişimini sadece biyolojik anlamla açıklamak yeterli değildir. Dil duygusal ve sosyal iletişimin önemli birimidir.Dil yazılı ve sözlü olarak ikiye ayrılır. Dil Gelişimi bölgeden bölgeye, toplumdan topluma farklılıklar göstermektedir. Önceki kpss konumuzda Oyun Gelişimini incelemiştik. Sıradaki konumuz ise Dil Gelişimi olacaktır.

Dil Gelişimi

Dil Gelişiminde Temel Kavramlar

1. Fonem (Ses): Bir dilde var olan en küçük ses birimidir.

“s”,”e”,”h” gibi

2. Morfem (Biçimbirim): Bir dildeki en küçük ve anlamlı birimdir.

“at”, “tut”, “yaş”, “le”, “dı” gibi

3. Semantik (Anlam): Anlam bilimi anlamındadır. Konuşma dilindeki kelimelerde anlam yüklemelerini inceler.

4. Sentaks ( Söz Dizimi): Gramer bilgisine uygun davranış göstermedir.

5. Pragmatik : Farklı dinleyicilere uygun konuşma ve sıra ile konuşma gibi iletişimsel kullanım kurallarıdır.

6. Morgem ( Tek sözcük) : Dil gelişiminde “tek sözcük” evresi olarak bilinen evredir. Bu evrede tüm çocuklar tek kelime ile birden çok şey anlatmak istemektedir. Kullanılan kelimenin herkes tarafından bilinen veya kabul edilen bir kelime olmasına gerek yoktur. Çocuk kendi oluşturduğu ses dizilerini de morgem olarak kullanabilir.

7. Telegrafik Konuşma: İki sözcük evresi olarak bilinen evredir. Çocuk bu evrede iki kelimeyi yan yana getirerek kullanmaya başlar. Ve bir şeyler anlatmaya çalışır.

8. Aşırı Kurallaştırma: Çocuğun öğrenmiş olduğu bir kavramla ilgili kuralı tüm durumlara uygulamasıdır.

ayakkabıcı = doğru ise manavcı, bakkalcı, öğretmenci, berberci kavramları da çocuk için doğrudur.

9. Eksik Kurallaştırma: Çocuğun bir olayla ilgili öğrendiği kuralları, sadece o olayla sınıflandırılmasıdır. Bu yönüyle aşırı kurallaştırmanın tersi olarak kabul edilebilir. Eksik kurallaştırma ile “özelden özele akıl yürütme” arasında yakın ilişki vardır.

10. Alıcı Dil:  Alıcı dil, çocuğun çevresindeki kişilerin dilini anlama becerisidir. Eğer çocuk yeni bir sözcük öğrendiğinde,  ilgili olabilecek diğer sözcükleri de öğrenmek istiyorsa alıcı dil becerisi gelişmiştir. Alıcı dil, çocuğun dili öğrenmeye ne kadar istekli olduğunu gösterir.

11. İfade Edici (İfadesel)Dil: İfade edici dil, çocuğun kendisini anlata bilme becerisidir. Yani ifade edici dilin gelişmesini (çocuğun kendisini etkin bir şekilde ifade edebilmesinin) ön koşulu, alıcı dilinin gelişmiş olmasıdır.  Alıcı dil yetenekleri yeteri kadar gelişmemiş çocukların, ifade edici dilleri de yeterli seviyeye ulaşmaz.

12. Yansıtıcı Dil: Karşılıklı konuşmada, karşımızdaki kişinin içini dökmesi, dilediği sayıda cümle kurarak kendini istediği gibi ifade edebilmesi, başarmak için nelere ihtiyacı olduğunu, çocuğun kendi konuşmaları içerisinden çekip bulmasını sağlamak amacıyla kullanılır.

13. Benmerkezci Dil: Okul öncesi dönemde görülen bu dil “benmerkezci düşünmenin” özelliklerini yansıtmaktadır. Özellikle çocukların gerçekleştirdiği “sembolik oyunlar” sırasında bu dili ortaya koydukları görülmektedir.

Bu dili kullanan çocuklar ;

• Sadece kendileri hakkında konuşur,
• Dışsal konuşmanın özellikleri taşır,
• Duydukları konuşmaları tekrar eder,
• Düşündüklerini ortaya çıkarabilmek için çevresindeki insanlardan çeşitli sorular yöneltmesini ister,
• Yaptığı eylemleri sanki karşılarında birisi varmış gibi sesli olarak anlatır.

14. Anne Dili (Bebeğe Yönelik Konuşma): Ailenin konuştuğu dilin özelliği, çocuğun dil gelişimini etkilemektedir. Anne babalar, çocuklarıyla konuşurken genellikle bir yetişkin ile olan konuşmalarına göre çok daha basit bir dil kullanırlar. Aile çocukları ile olan konuşmalarında:

• Oldukça titiz bir ses kullanır.
• Konuşma hızı çok yavaştır.
• Cümleler oldukça kısadır.
• Dil bilgisi açısından basittir.
• Somut kelimelere yer verir.

15. Yeniden Biçimlendirme (Yayılım): Anne babalar, çocuklarının kurduğu basit cümleleri, dil bilgisi açısından daha doğru şekilde ve genellikle biraz daha uzun hale getirerek tekrarlar. Bu duruma yeniden biçimlendirme denir.

16. Tekrarlama: Bir çocuğun çevresinde duyduğu konuşmaları sürekli aynı şekilde tekrar etmesidir.Tekrarlama özellikle ilk çocukluk yıllarında gözlenir.

Kpss eğitim bilimleri gelişim psikolojisi dersi Dil Gelişimini konusunu inceledik. Bir sonraki gelişim psikolojisi dersi konumuzda ise Piaget ve Dil Gelişimini inceleyeceğiz.

Bu yazı Dil Gelişimi ilk olarak şurada görüldü: .

Oyun Gelişimi konusunda birçok bilim adamı tarafından çalışmalar yapılmıştır.  Önceki konumuzda Mizah Gelişimi ve Mizah gelişimi evreleri konusunu ele almıştık. Şimdi de kpss eğitim bilimleri gelişim psikoljisi dersinde yer alan Mizah Oyun Gelişimi konusunu inceleyelim.

Oyun Gelişimi

Gardiner, çok eskilerden beri oyun oynadıklarını belirtmiştir. Oyun önceden zaman kaybı olarak görülmüş fakat günümüzde kişilik gelişiminin ve toplumsal gelişmenin temelini oluşturduğu görülmektedir. Bruner Oyun Gelişimi kuramında “Oyun çocuğun temel görevidir.” diyerek, oyunun önemini vurgulamıştır.

Piaget Oyun Gelişimi kuramında oyunun önemine vurgu yapmıştır. Oyun sayesinde çocuk gerçek dünyayı kendi dünyasına uydurmaya çalışır.

1.Oyunun İşlevleri

Çocuk oyun aracılığı ile dünyayı zihinlerinde istedikleri gibi algılar. Dünyayı keşfedip bireye özgü tepkilerin ortaya çıkmasını sağlar. Bilişsel gelişim için gerekli uyarılmayı sağlar. Birçok oyun çocuğa tırmanma, koşma, atlama gibi hareket becerilerinin ve eşgüdümün gelişmesine yardımcı olur.

2.Oyun Türleri

a.Uğraşsız oyun

Çocuğun odanın bir yerinde oturup gözlem yapması ve anlık ilgisini çeken şeyleri izleyerek kendini meşgul eder. İlgisini çeken bir şeyler yoksa kendi bedeni ile oynar, sandalyeye çıkar, iner.

b.Seyirci

Çocuk sadece belli bir grubu gözler ve bu çocuklarla sık sık konuşur ve sorular yöneltir. Kendisi tam olarak oyuna dahil olmaz.

c.Yalnız başına oyun (Bağımsız oyun)

Çocuk yalnız ve bağımsız olarak oyuncaklarla oynar. Diğer çocukalrın yaptıkları ile ilgilenmez ve ilgisini çekmez.

d.Paralel etkinlik

Çevredekilerle aynı oyunu oynar fakat onlardan bağımsızdır. Kendi kuralları vardır ve diğer çocukların kuralları ile ilgilenmez. Piaget’in Paralel oyun kavramı ile aynı özelliktedir.

e.Birlikte oyun

Çocuk artık diğer çocuklarla birlilkte oynamaya başlamıştır. Aynı ekinliği yapıp sohbet ederler. Fakat henüz iş bölümü yoktur ve örgütlenmiş davranış göstermezler. Bireysel ilgileri hala ön plandadır.

f.İşbirliği kurucu – Örgütlü – Tamamlayıcı oyun

Bu oyun çağındaki çocuklarda belirgin bir biçimde gruba ait olma duygusu görülür. Ortaya belii bir ürün çıkarmak ve yarışmaya dayalı amaca ulaşmak için işbirliği yaparak çalışırlar. Bu oyunun şekli yetişkin yaşamın canlandırılması gibidir.

Kpss eğitim bilimleri gelişim psikolojisi dersi Oyun Gelişimi konusunu inceledik. Bir sonraki gelişim psikolojisi dersi konumuzda ise Dil Gelişimini inceleyeceğiz.

Bu yazı Oyun Gelişimi ilk olarak şurada görüldü: .

Mizah Gelişimi konusunda en kapsamlı araştırmalar Paul McGhee tarafından yapılmıştır.  Önceki konumuzda Yetişkinlerde Bilişsel Gelişim konusunu incelemiştik. Şimdi de kpss eğitim bilimleri gelişim psikoljisi dersinde yer alan Mizah Gelişimi konusunu inceleyelim.

 Mizah Gelişimi

McGhee’ye göre mizahın temelini oluşturan şey acayiplik, tutarsızlıktır. Fakat ona göre tutarsızlık tek başına mizah için yeterli değildir. Çocukların bu tutarsızlığı edebilecek düzeyde bilgili olmaları ve neşeli bir ruh halinde olmaları gerekmektedir. Buna göre, çocukların değerlendirdiği mizah türünün , onların bilişsel gelişimlerine bağlı olduğu söylenebilir.

Gerçekten de mizah anlayışıyla, bilimsel gelişim düzeyi arasında güçlü bir ilişki bulunmaktadır. Bu durumu farklı bir örnekle açıklayalım:

McGhee, mizahın bilisel gelişime paralel olarak değişmez evrelerden oluştuğunu ve bu sıra ile ortaya çıktığını belirtmiştir.

1.Evre:Nesnelere Karşı Tutarsız Davranışlar(1-2 yaş)

Bir nesnenin, sanki başka bir nesneymiş gibi kullanmasıyla başlayan evredir. “Mış gibi yapma” bu evrenin en önemli özelliğidir.

2.Evre: Nesnelerin, Olayların, İnsanların Tutarsız Olarak Adlandırılması (3-4 yaş)

Çocuğun sözcük dağarcığını artması ile başlar. Bu evredeki mizah anlayışı çocukların bildikleri nesne yada uzuvlara bilerek farklı ve yanlış isimler takmalarıdır.

3.Evre: Kavramsal Tutarsızlık (5-6 yaş)

Bu evrede 1. ve 2. mizah anlayışı kaybolmaz fakat farklılaşarak evrenin özellikleri ile kaynaşır. Çocuklar anlamsız sözcük ve uyaklı sözcük bulmaktan keyif alır.

4.Evre: Çoklu Anlamlar ve Yetişkin Türü Mizah (7-8 yaş)

Somut işlemler dönemine girmiş çocuklarda oluşur. Sesteş kelimelerin mizah konusu yapılması ile gerçekleşir.

Mizah duyguları en gelişmiş çocukların çatışma dolu ailelerden geldiğini savunan bir görüştür.

Kpss eğitim bilimleri gelişim ve öğreneme dersi Mizah Gelişimini inceledik. Bir sonraki gelişim psikolojisi dersi konumuzda Oyun Gelişimini inceleyeceğiz.

Bu yazı Mizah Gelişimi ilk olarak şurada görüldü: .

Yetişkinlerde Bilişsel Gelişim konusunda W. Perry’e göre düşünsel değişim seyri ve Belenky’e göre bilmenin beş aşaması gibi başlıkları irdeleyeceğiz. Önceki konumuzda ise Bruner ve Gelişim Dönemleri detaylarını incelemiştik. Şimdi de kpss eğitim bilimleri gelişim psikoljisi dersinde yer alan Yetişkinlerde Bilişsel Gelişim olacakır.

Yetişkinlerde Bilişsel Gelişim

Yetişkinler üzerinde gerçekleştirilen birçok bilişsel gelişim çalışması üniversite öğrencileri üzerinde yapılmıştır. Bunlar arasında W.Perry ve M.Belenky’nin çalışmaları dikkat çekicidir. Yetişkinlerde bilişsel gelişim alanında ilk olarak W. Perry çalışmalarına bakalım.

1) W. Perry

W.Perry, Harvard üniversitesinden bir grup öğrenci üzerinde yaptığı araştırmalarda üniversite öğrencilerine “Gerçeklik nedir?”, “Bilgi nereden gelir?” gibi epistemolojik sorular yöneltmiştir. W.Perry1970 yılında yaptığı bu çalışmanın ardından 11 yıl sonra çalışmasını tekrarlamış ve benzer sonuçlar elde etmiştir. Araştırmalarında üniversite eğitiminin ve yaşantısının bu kişiler üzerinde bilişsel olarak ne gibi etkiler ve değişiklikler oluşturduğunu bulmaya çalışmıştır.

W.Perry’ e göre düşünsel değişim seyri;

a. Temel İkilemcilik

Bu aşamada bilgi birey için mutlaktır. Yani bir şey ya siyah ya beyazdır, arası yoktur. Güçlü önyargılara sahip olunan bir dönemdir. Bir üst aşamaya geçmeleri için var olan önyargılarına uymayan yaşantılardan geçmeleri gerekmektedir. Yaşantılar öğrenciye yaşamın kuralının siyah yada beyaz olmadığını, arada bazı renklerinde olduğunu bireye gösterir.

b. Çoğulculuk

Bu aşamadaki birey, herkesin kendince doğru olduğuna inanır. Çoklu bakış açıları fark edilmiştir.

c. Görelilik

Birey bu aşamada herkesin kendince bir fikri olduğunu ve bu fikirlerden herhangi birinin doğru olabileceğini anlar. Bilginin mutlak olmadığını görür.

d. Görelilikte Kalıcılık

Birey bu aşamada bazı fikirlerin doğruluk payını diğerlerine göre kıyaslar ve anlar.

2) Belenky’e Göre Bilmenin Beş Aşaması

Belenky’nin ortaya koyduğu bu dönemler, W.Perry’nin epistemolojik dönemlerine benzer. Bu dönemler şunlardır:

a. Sessizlik: Dışsal otoriteye tümden bağımlılık vardır.

b. Edinilmiş Bilgi: Çoğulculuk hakimdir. Bilgiye sahip kişiler özen ve dikkatle dinlenerek doğru bilgiler elde edilebilir.

c. Subjektif Bilgi: Bilgi kişiseldir.

d. Yaşantısal Bilgi: Bilgi edinmek objektif yolla olur.

e. Yapılandırılmış Bilgi: Bilgi tamamen bağımsaldır. Bilgiyi edinmek hem kişisel hem de objektif yolla olur.

Kpss eğim bilimleri gelişim ve öğreneme dersi Yetişkinlerde Bilişsel Gelişimi inceledik. Bir sonraki gelişim psikolojisi dersi konumuzda Oyun Gelişimi (MILDRED B. PARTEN) inceleyeceğiz.

Bu yazı Yetişkinlerde Bilişsel Gelişim ilk olarak şurada görüldü: .

Bilişsel gelişim dönemleri Bruner’ın  Eylemsel Dönem, İmgesel Dönem ve Sembolik Dönem olarak belirlediği başlıkları altında incelenecektir. Bu Konu kpss eğitim bilimleri gelişim psikoljisi dersinde yer almaktadır. Önceki konumuzda Vygotsky’nin Kuramında Temel Kavramların detaylarını işlemiştik. Şimdi Bruner ve Bilişsel Gelişim Dönemlerini ele alalım.

Bruner ve Bilişsel Gelişim Dönemleri

Bruner da Piaget gibi bilişsel gelişimi evrensel bir anlayış biçimi ile incelemiştir. Ona göre bilişsel gelişim, tepkilerin uyarılardan bağımsız hale gelmesidir. İlk çocukluk yıllarında birey çevreden gelen uyarıcılara bağlıdır. Yani tepkiler uyarıcılara bağlıdır. İlerleyen süreçte ise özellikle dil kazanıldıktan sonra uyarıcılar kontrol edilmeye başlanır ve tepkiler uyarıcıdan bağımsız hale gelmeye başlar.

Bilişsel Gelişim Dönemleri

Kpss gelişim psikolojisi dersinde Bruner’ın bilişsel gelişim dönemlerini inceleyelim.

1. Eylemsel Dönem(0-3 yaş)

• Bilişsel gelişimin ilk aşamasıdır.
• Bu dönemde çocuk çevreyi anlama çabası içindedir.
• Bu dönemde psikomotor öğrenmeler yoğundur.
• Öğrenmeler yaparak-yaşayarak gerçekleşir.
• Bu dönem çocukları için nesneler sadece birer araçtır. Nedenleri sorgulamazlar.

2. İmgesel Dönem (4-6 yaş)

• Bilişsel gelişimin ikinci aşamasıdır.
• Görsel bellek gelişmiş fakat yeterli düzeyde değildir.
• Çocuklar algılarının tutsağı durumundadırlar.
• Gördükleri bir nesne ortamdan kaldırıldığında bile onu tarif veya resmedebilirler.

3. Sembolik Dönem (7 yaş ve üstü)

• Bilişsel gelişimde son dönemdir.
• Çocuk artık birçok alanın sembolünü kullanabilir.
• Atasözleri ve deyimler gibi soyut düşünceler içeren cümleleri anlar ve kendi de düşüncelerini bu şekilde anlatabilir.

Kpss eğim bilimleri gelişim ve öğreneme dersi Bruner ve Bilişsel Gelişim Dönemlerini inceledik. Bir sonraki gelişim psikolojisi dersi konumuzda Yetişkinlerde Bilişsel Gelişimi inceleyeceğiz.

Bu yazı Bilişsel Gelişim Dönemleri (Bruner) ilk olarak şurada görüldü: .